Ιωάννης Παρίσης – Ηλίας Κονοφάγος *

Η Κύπρος αντελήφθη έγκαιρα τις γεωπολιτικές αλλαγές που προκάλεσε το νέο «γεωλογικό μοντέλο» ανακάλυψης και περαιτέρω ερευνητικής στόχευσης κοιτασμάτων υφάλων ασβεστόλιθου στην Ανατολική Μεσόγειο -όπως αυτό καταρτίστηκε από την ιταλική εταιρεία ΕΝΙ. Το νέο αυτό μοντέλο άλλαξε ριζικά τις ενεργειακές προοπτικές της μείζονος περιοχής, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα.

Πριν από καιρό, οι προβλέψεις ύπαρξης νέων κοιτασμάτων στην Κύπρο ήταν μηδαμινές. Μετά τις δύο αποτυχημένες κυπριακές γεωτρήσεις στο γεωτεμάχιο 9 από την εταιρεία ΕΝΙ, θεωρήθηκε ότι η κυπριακή ΑΟΖ περιείχε πλέον ελάχιστες προοπτικές. Ένα και μοναδικό κοίτασμα, την Αφροδίτη, χωρίς περαιτέρω δυνατότητες επενδυτικού ενδιαφέροντος.

Εξαίρεση, όμως, στην ανωτέρω θέση αποτέλεσε μόνο η θέση του καθηγητού Αντώνη Φώσκολου, του Δρα Νίκου Λυγερού και του Δρα Ηλία Κονοφάγου. Από τον Οκτώβριο του 2015 (μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος Ζορ), βασιζόμενοι στις καταγραφέςΕλντοράντο της αμερικανικής εταιρείας SPECTRUM και στις μελέτες των πανεπιστημίων Κολούμπια και Ουτρέχτης, επεσήμαναν ότι το κοίτασμα Ζορ δεν είναι μοναδικό, αλλά ανοίγει νέους ορίζοντες σε τέσσερις τουλάχιστον περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ και σε πέντε τουλάχιστον περιοχές της Ελλάδος.

Παράλληλα, οι ανωτέρω επεσήμαναν ότι στο κυπριακό γεωτεμάχιο 11, της γαλλικής εταιρείας TOTAL, υπήρχαν τουλάχιστον τέσσερις στόχοι κοιτασμάτων βιογενούς φυσικού αερίου τύπου Ζορ. Επίσης, δύο παρόμοιοι στόχοι στο γεωτεμάχιο 10, οι οποίοι φαίνεται να είναι μεγαλύτεροι σε μέγεθος από το υπεργιγαντιαίο αιγυπτιακό κοίτασμα Ζορ.

Το γεωτεμάχιο 8 φαίνεται να συμπεριλαμβάνει τρεις τουλάχιστον στόχους τύπου Ζορ. Το γεωτεμάχιο 6 δεν συμπεριλαμβάνει μεν στόχους τύπου Ζορ, αλλά περιέχει έναν τουλάχιστον πολύ μεγάλο στόχο φυσικού αερίου τύπου Λεβιάθαν.

Ο τρίτος γύρος και οι κολοσσοί

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, η κυπριακή κυβέρνηση προκήρυξε τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων επενδυτικών δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα γεωτεμάχια 10, 6 και 8 εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Να υπενθυμίσουμε εδώ τις χαρτογραφημένες διεκδικήσεις της Τουρκίας πάνω στα γεωτεμάχια 6 και 8 της κυπριακής ΑΟΖ.

Μετά την προκήρυξη του τρίτου γύρου αδειοδοτήσεων της Κύπρου, για πρώτη φορά ο Ελληνισμός είδε παγκόσμιους πετρελαϊκούς κολοσσούς να υποβάλλουν προσφορές αδειοδοτήσεων, όπως η ExxonMobil, η TOTAL, η ENI, η STATOIL και η SHELL, με συμμετοχή στην Αφροδίτη κ.λπ. Οι προσφορές αυτές έχουν πολύ μεγάλη αξία, εάν αναλογισθούμε ότι κατατέθηκαν σε μία περίοδο που οι τιμές φυσικού αερίου έχουν καταρρεύσει και που οι συμβατικές απαιτήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι πολύ υψηλές για τους επενδυτές.

Πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε ότι πολύ σοφά η κυπριακή δημοκρατία δεν συμπεριέλαβε το γεωτεμάχιο 7 στον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων. Μέσα σ’ αυτό φαίνεται να υπάρχει -σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία SPECTRUM- ένας στόχος φυσικού αερίου πέντε φορές μεγαλύτερος από το υπεργιγαντιαίο κοίτασμα Ζορ.

Ο υπεργιγαντιαίος αυτός κυπριακός στόχος κοιτάσματος πρέπει να παραμείνει ως στρατηγικό απόθεμα για την Κύπρο. Σε περίπτωση που η αναμενόμενη έρευνα υδρογονανθράκων στην περιοχή οδηγήσει σε νέες σημαντικές ανακαλύψεις, τα στρατηγικά αυτά αποθέματα θα αποκτήσουν κάποια στιγμή πολύ μεγάλη γεωπολιτική και οικονομική αξία.

Η ασφαλής οδός μεταφοράς

Εάν η Κύπρος αποδειχθεί πράγματι τυχερή και οι ερευνητικές γεωτρήσεις διαπιστώσουν την ύπαρξη σημαντικών αποθεμάτων φυσικού αερίου (βάσει πιθανοτήτων 400 tcf), οι ανάδοχες εταιρείες θα πρέπει να βρουν τρόπο να διαθέσουν την παραγωγή τους στην αγορά. Η πιο ασφαλής διέξοδος είναι η μεταφορά του φυσικού αερίου της μείζονος περιοχής Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου, Λιβάνου και Ελλάδος με αγωγούς προς την Ευρώπη.

Τους λόγους για το τεράστιο ενδιαφέρον της ENI στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικότερα στην κυπριακή ΑΟΖ αποκάλυψε ο Εκτελεστικός Διευθυντής (CEO) της εταιρίας Claudio Descalzi, σε συνέντευξη του στο Bloomberg. Έκανε λόγο για την προοπτική ενός τριμερούς, αρχικά, ενεργειακού κόμβου μεταξύ Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ.

Αναφερόμενος στις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα της Ανατολικής Μεσογείου, ο ίδιος σημείωσε ότι με τον εντοπισμό των γιγαντιαίων αποθεμάτων στο οικόπεδο Ζορ η Αίγυπτος θα είναι πλήρως αυτάρκης και σε θέση να εξάγει το φυσικό της αέριο. «Στη συνέχεια, οι Αιγύπτιοι θα μπορούν να κάνουν συνεργασίες, ώστε να δημιουργήσουν ένα ενεργειακό κόμβο με το Ισραήλ, την Κύπρο, και στο μέλλον με τη Λιβύη. Η Αίγυπτος μπορεί να αποτελέσει μία από τις λύσεις σε ό,τι αφορά την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης».

Το ενδιαφέρον της ENI στην κυπριακή ΑΟΖ είναι τεράστιο και αυτό επιβεβαιώθηκε και στον τρίτο γύρο αδειοδοτήσεων. Σε κοινοπραξία με την TOTAL ενδιαφέρονται για τα οικόπεδα 6, 7 και 10, έναντι της κοινοπραξίας Exxon/Mobil και Qatar Petroleum, καθώς και της Νορβηγικής Statoil.

Στο ενεργειακό σχήμα και η Ελλάδα

Σε επίπεδο αγωγών, σύμφωνα με το EnergyNews.com.cy, τα ενδεχόμενα που εξετάζονται είναι αρκετά, το καθένα με τις ιδιαιτερότητές του. Ένα από αυτά, που θα ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί σε πρώτη φάση, αφορά στη σύνδεση Κύπρου-Ισραήλ με υποβρύχιο αγωγό που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το κοίτασμα Αφροδίτη.

Θα το μεταφέρει αφενός στην Κύπρο προς κάλυψη των εσωτερικών αναγκών, αφετέρου στο Ισραήλ, τόσο για τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας όσο και για προώθηση στις διεθνείς αγορές. Μια άλλη λύση αναφέρεται σ’ ένα διευρυμένο δίκτυο υποβρύχιων αγωγών με τελικό προορισμό τα τερματικά υγροποίησης της Αιγύπτου.

Για να μπορέσει η λύση των αγωγών να υπάρξει και με τη συμμετοχή της Ελλάδας, θα πρέπει η ελληνική πλευρά να ενδιαφερθεί για την κατάρτιση μιας ανάλογης στρατηγικής προσέλκυσης ερευνητικών επενδύσεων νοτίως της Κρήτης για τον εντοπισμό στόχων, ανακάλυψη κοιτασμάτων και αξιοποίησή τους μέσω συνεκμετάλλευσης με αυτά της Ανατολικής Μεσογείου.

Όσο εξακολουθούμε να ζούμε και να τρεφόμαστε αποκλειστικά από εισαγωγές ενεργειακών πόρων, δεν υπάρχει τέτοιο ενδιαφέρον. Θα εκδηλωθεί μόνο όταν η ελληνική οικονομία δεν θα έχει την δυνατότητα να καταβάλλει πλέον μισθούς και συντάξεις στου πολίτες της, αλλά μόνο δελτία τροφίμων!

• Χημικός Μηχανικός, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Παρισίων. Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της εταιρείας FLOW Energy S.A. Μέλος της Ακαδημίας Στρατηγικών Αναλύσεων.

https://stavroslygeros.gr/