Παραμονές της νέας συνάντησης (αν τελικά το Σκοπιανό δεν οδηγήσει σε αλλαγή ημερομηνίας την τελευταία στιγμή) των Υπουργών Εξωτερικών Αλβανίας και Ελλάδος στην Κορυτσά και οι Αλβανοί φαίνεται ότι για μια ακόμη φορά φαίνεται ότι κινούνται στην χρόνια πρακτική τους άλλα να υπόσχονται, άλλα να σκέφτονται και άλλα τελικά να πράττουν.
Ήδη υπάρχουν αρκετά «σύννεφα» ως προς τη σύγκλιση που επιχειρήθηκε να επιτευχθεί στην προηγούμενη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Ν. Κοτζιά και Ντ. Μπουσάτι στην Κρήτη, με κύριο την άρση του εμπολέμου, το οποίο η Αλβανική πλευρά το συνδυάζει με την αναγνώριση του «Τσάμικου ζητήματος».
Τις τελευταίες ημέρες ωστόσο στο επίκεντρο του ανθελληνικού κλίματος, βρίσκεται η συμφωνία για την εκταφή των πεσόντων Ελλήνων στρατιωτών στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940, για τις οποίες έχει υπάρξει κατ΄ αρχή απόφαση της Μικτής Επιτροπής να ξεκινήσουν στις 22 Ιανουαρίου, μία ημέρα δηλαδή μετά την ολοκλήρωση της προγραμματισμένης συνάντησης των Υπουργών Εξωτερικών Μπουσάτι και Κοτζιά στην Κορυτσά. Τη συμφωνία αυτή επιχειρούν να «τορπιλίσουν» ακραίοι εθνικιστικοί κύκλου και οργανώσεις, που τάσσονται ανοικτά κατά της εκταφής χαρακτηρίζοντας «κατοχικό» τον ελληνικό στρατό που πολεμούσε κατά των Ιταλών. Οι «Τσάμηδες» μάλιστα καλούν την αλβανική κυβέρνηση να μην δώσει συνέχεια στο θέμα των τάφων των Ελλήνων «κατακτητών στρατιωτών», αλλά να ζητήσει την ανέγερση νεκροταφείων για τους Αλβανούς της «Τσαμουριάς».
Η Αλβανική Κυβέρνηση δεν έχει αποδοκιμάσει ως τώρα τις επιθέσεις αυτές. Με δεδομένο όμως το γεγονός ότι οι με τις εθνικιστικές οργανώσεις η Κυβέρνηση Ράμα είναι «σφιχταγκαλιασμένη» συν τη συνεργασία με τους Τσάμηδες, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι οι αντιδράσεις αυτές, αν δεν υποκινούνται, βολεύουν τα μέγιστα την Αλβανική Κυβέρνηση, ώστε στις συνομιλίες της Κορυτσάς να αρχίσουν και πάλι να θέτουν ανιστόρητες απαιτήσεις.
Η έναρξη των εκταφών
Αν δεν υπάρξει ανατροπή της τελευταίας στιγμής, οι εκταφές θα αρχίσουν από την περιοχή Ντραγκότι στα στενά της Κλεισούρας, την ερχόμενη Δευτέρα. Πρόκειται για έναν από τους τόπους, όπου υπάρχουν πρόχειρα ενταφιασμένοι Έλληνες στρατιώτες. Τα σημεία αυτά έχει επισκεφθεί η μικτή ελληνοαλβανική επιτροπή από τα τέλη Δεκεμβρίου. Επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας είναι ο διευθυντής του Β΄ Κλάδου του ΓΕΕΘΑ, υποναύαρχος Στυλιανός Πετράκης και της αλβανικής, ο αναπληρωτής αρχηγός του Στρατού Ξηράς, ταξίαρχος Ντέντε Πρένγκα (Dede Prenga).
Ιστορική διαδρομή
Η αλβανική πλευρά, παρά το ότι είχε αναλάβει την υποχρέωση να λύσει το ζήτημα με την υπογραφή της συμφωνίας καλής γειτονίας του 1996, άργησε 13 ολόκληρα χρόνια να συμφωνήσει στη χωροθέτηση των νεκροταφείων (ένα στους Βουλιαράτες και ένα στην Κλεισούρα). Και από τη συμφωνία –που μάλιστα δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ της Ελληνικής Δημοκρατίας με τη χωροθέτηση και τους χάρτες των νεκροταφείων– άργησε άλλα 11 χρόνια να δώσει άδεια για τους δύο χώρους. Η συμφωνία του 2009 είχε γίνει δυνατή, καθώς αμέσως μετά η Αλβανία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην Ε.Ε.. Το επιχείρημα που είχαν φέρει τότε στελέχη του κυβερνώντος σοσιαλιστικού κόμματος ήταν ότι για «την Ελλάδα οι άταφοι νεκροί είναι πεσόντες στη Βόρεια Ήπειρο...». Η Αλβανία που δεν αποδέχεται αυτό τον όρο, φοβόταν ότι τα νεκροταφεία θα μπορούσαν να γίνουν σημεία (focal points) αλυτρωτικού λόγου... Ίσως για αυτό τότε είχε συμφωνηθεί ότι στις επιτύμβιες πλάκες θα αναφέρεται ότι πρόκειται «για πεσόντες στην διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου».
Να σημειωθεί ότι άλλα νεκροταφεία ξένων πεσόντων στην Αλβανία –μόνον οι Ιταλοί πήραν τους πεσόντες τους–, όπως το βρετανικό και το γερμανικό, λειτουργούν εδώ και δεκαετίες. Η συμφωνία του 2009 προέβλεπε ότι θα διατεθούν για τις ανάγκες των νεκροταφείων επιπλέον 16 στρέμματα στην Κλεισούρα (έτσι ο υπάρχων χώρος θα προσεγγίσει τα 19 στρέμματα) και έκταση 1,6 στρέμματος στους Βουλιαράτες (σ.σ.: όπου υπάρχει νεκροταφείο που λειτουργεί με ιδιωτική πρωτοβουλία για 57 πεσόντες) και ότι, αν παραστεί ανάγκη, θα διατεθούν και πρόσθετοι χώροι. Να επισημανθεί ότι μετά τη συνθήκη καλής γειτονίας του 1996, η ελληνική πλευρά ανέθεσε σε αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού τον εντοπισμό και την καταγραφή κενοταφίων όπου ήταν θαμμένοι Έλληνες πεσόντες του πολέμου του 1940-1941. Σε ορισμένες περιοχές –όπως π.χ. στην Πρεμετή κοντά στο στάδιο της πόλης– πολυκατοικίες είχαν αρχίσει να κτίζονται πάνω από σημείο όπου είχαν ταφεί Έλληνες πεσόντες. Οι αλβανικές Αρχές τώρα προσφέρουν βοήθεια με χάρτες (και άλλα τεχνικά βοηθήματα) για τις περίπου 30 περιοχές όπου πιθανόν να υπάρχουν θαμμένοι Έλληνες πεσόντες.
8.000 παραμένουν άταφοι…
αρχείων της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, από την έναρξη του πολέμου μέχρι τις 26 Απριλίου 1941, οι απώλειες στο μέτωπο έφτασαν τους 13.936 οπλίτες και αξιωματικούς (νεκροί και αγνοούμενοι), με 5.960 να έχουν ταφεί σε νεκροταφεία εντός του ελληνικού εδάφους και σχεδόν 8.000 να παραμένουν στην Αλβανία (θαμμένοι ή άταφοι εκεί που σκοτώθηκαν). Στο χωριό Βουλιαράτες της Β. Ηπείρου λειτουργεί οργανωμένο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο, εκεί που το 1940-41 λειτουργούσε πεδινό νοσοκομείο του ελληνικού στρατού και θάβονταν όσοι υπέκυπταν στα τραύματά τους. Άλλο νεκροταφείο υπάρχει στα στενά της Κλεισούρας, το οποίο είναι έτοιμο εδώ και χρόνια, με πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστάσιου.
Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί πρόχειρα στρατιωτικά νεκροταφεία είχαν οργανωθεί στις περιοχές, Ντραγκότι, Δέλβινο, Βόδινο, Χειμάρα, Ερσέκα, Ντεβόλ, Βουλιαράτες, Πόγραδετς, Πρεμετή, Κλεισούρα, Κορυτσά, Μπογάζι, Ροντόνι, Μοράβα, Κυπαρό, Πλατυβούνι, Γκόλικο, Τρεμπεσίνα, Πούντα Νόρνε, Σκουτάρα και άλλες περιοχές.
Η. Μ.
proinoslogos.gr
