Προς Βρυξέλλες μόνο μέσω Αθήνας

Δημοσιεύθηκε: 30/07/2019 08:40 Τελευταία Ενημέρωση: 30/07/2019 13:01 Από: Tachydromos

ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΖΙΜΑΣ

Ο Οκτώβριος θα είναι ο μήνας που θα καθορίσει εν πολλοίς το κλίμα στις σχέσεις της νέας πολιτικής πραγματικότητας στην Αθήνα με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα κληθεί να συναινέσει, ή όχι, στο Συμβούλιο Κορυφής της Ε.Ε., για τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων, που για τις δύο αυτές χώρες αποτελεί σημείο καμπής στην πορεία τους προς την ενωμένη Ευρώπη. Οι γείτονες θα μετρήσουν φίλους και εχθρούς και περιμένουν τη στήριξη της ελληνικής πλευράς, με την οποία μοιράζονται κοινά σύνορα και διατηρούν, κυρίως η Αλβανία, εκκρεμή διμερή ζητήματα.

Το ευρωατλαντικο χαρτί ήταν για την Αθήνα ένα ισχυρό όπλο στην πολιτική της για τη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων με τις δύο όμορες χώρες, ειδικά στην περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας. Το έπαιξε επί χρόνια, αποτελεσματικά, στη μεν περίπτωση της (τότε) FYROM για να πιέσει στο ζήτημα της ονομασίας, αλλά και (με μικρότερη επιτυχία) για να βελτιώσει περαιτέρω τη θέση της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.

Πλέον, οι δύο χώρες (και) με ελληνική συναίνεση έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ και μένει να δούμε αν και πώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα χρησιμοποιήσει το δικαίωμα της αρνησικυρίας στην ευρωπαϊκή πορεία τους, αρχής γενομένης από τον Οκτώβριο εφόσον συζητηθεί στη φθινοπωρινή σύνοδο θέμα διεύρυνσης.

Ανταλλάγματα

Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου η Αθήνα δεν θα σταθεί εμπόδιο στην ενταξιακή πορεία των γειτόνων τους οποίους έχει κάθε λόγο να θέλει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, αλλά δεν θα δώσει και τη συγκατάθεσή της χωρίς ανταλλάγματα. «Δεν θα πει (σ.σ. η ελληνική πλευρά) όχι σε κανέναν (σ.σ. Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία) αλλά θα θέσει και τους όρους της», ανέφερε, χαρακτηριστικά στην «Κ» πηγή με πρόσβαση στο Μαξίμου.

Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί; Ως προς τη Βόρεια Μακεδονία πληροφορίες αναφέρουν ότι θα απαιτηθεί η αυστηρή εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών και ενδεχομένως κάποιες διαβεβαιώσεις από το Βερολίνο για χαλάρωση των πλεονασμάτων ως «αντίδωρο» και από την Αλβανία εγγυήσεις περί αυστηρής τήρησης των προβλεπόμενων από τις διεθνείς συνθήκες κανόνων προστασίας των μειονοτικών δικαιωμάτων του εκεί ελληνισμού.

Σκόπια και Τίρανα έχουν στραμμένο ήδη το βλέμμα τους στην Αθήνα, περιμένοντας από τη νέα κυβέρνηση να ανοίξει τα χαρτιά της, ενόψει της συνόδου του Οκτωβρίου. Ο Ζόραν Ζαεφ ήταν από τους πρώτους ηγέτες που έσπευσαν να συγχαρούν τον Κυριάκο Μητσοτάκη και σε συνέντευξή του δήλωσε ότι αναμένει να συνεχιστεί η στρατηγική συνεργασία βάσει της συμφωνίας, εκτιμώντας ότι και ο νέος Ελληνας πρωθυπουργός, «είναι αρκετά προσεκτικός σε αυτό το ζήτημα». Ακόμα πιο αποκαλυπτικός ο Βορειομακεδόνας πρόεδρος της Δημοκρατίας Στέβο Παντάροφσκι, μιλώντας σε σερβικό τηλεοπτικό σταθμό είπε ότι αναμένει μια «πιο άκαμπτη στάση» ως προς την εφαρμογή της συμφωνίας, αλλά εξήγησε πως δεν πιστεύει ότι η καινούργια ελληνική κυβέρνηση θα εμποδίσει τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης των διαπραγματεύσεων. Πρόσθεσε, δε, ότι ενδεχομένως η ελληνική κυβέρνηση θα ζητεί αυστηρή εφαρμογή των όρων της συμφωνίας, ιδίως ως προς τα θέματα ονομασίας των προϊόντων που προέρχονται από το βόρειο τμήμα της Ελλάδας και από τη Βόρεια Μακεδονία.

Επισήμως, στα Σκόπια εμφανίζονται αισιόδοξοι ότι όλα θα πάνε καλά και μάλιστα, όπως δήλωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουγιάρ Οσμάνι, έχουν ήδη έτοιμη τη δομή που θα αναλάβει σε επίπεδο τεχνοκρατών τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

«Μαχαιριά» στον Ζάεφ

Οι φόβοι ότι μπορεί να μετατεθεί η συζήτηση για τον επόμενο χρόνο υφέρπουν και αν αυτό συμβεί θα είναι «μαχαιριά» για τον Ζάεφ, από τους ένθερμους Ευρωπαίους υποστηρικτές του.

Με την Αλβανία τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, καθώς η χώρα ταλανίζεται από σοβαρή εσωτερική πολιτική κρίση, που ενδεχομένως θα έχει αντίκτυπο και στην απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών ως προς τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο υπό καθαίρεση πρόεδρος της Δημοκρατίας Ιλιρ Μέτα συνεχάρη τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όχι όμως και ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Εντι Ράμα που σιωπά, αναμένοντας ενδεχομένως από τον νέο Ελληνα ομόλογό του τις θέσεις της κυβέρνησής του γύρω από την ελληνοαλβανική ατζέντα που εδώ και καιρό κινείται σε θερμοκρασίες Σιβηρίας.

Ισως το πιο σοβαρό, όσον αφορά την ελληνική πλευρά, είναι πως οι σχέσεις της ελληνικής μειονότητας με την κυβέρνηση Ράμα βρίσκονται τούτη την περίοδο, δικαίως ή αδίκως, στο κόκκινο και ο κ. Μητσοτάκης δεν μπορεί να μη το λάβει υπ’ όψιν του σε ό,τι θα έχει να κάνει με την πολιτική του έναντι των Τιράνων. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έστειλε ένα πρώτο μήνυμα σε Τίρανα και Σκόπια, με αφορμή τις προγραμματικές δηλώσεις. Αναφερόμενος στη συμφωνία των Πρεσπών, ο πρωθυπουργός είπε ότι «θα αγωνιστούμε για να αμβλύνουμε τις αρνητικές συνέπειες, αξιοποιώντας ως μοχλό πίεσης τη διαδικασία ένταξης, στηρίζοντας τα μακεδονικά προϊόντα και πραγματοποιώντας καμπάνια για την ελληνική Μακεδονία» και ως προς την Αλβανία ο επί των Εξωτερικών υπουργός Νίκος Δένδιας δήλωσε: «Στο πλαίσιο της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία, για την οποία η Ε.Ε. έχει θέσει σαφή αιρεσιμότητα, θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά την πλήρωση από τα Τίρανα των πέντε καίριων προτεραιοτήτων. Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε στενά τον έμπρακτο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όλων των πολιτών της, συμπεριλαμβανομένων των περιουσιακών δικαιωμάτων της γηγενούς ελληνικής εθνικής μειονότητας».

Η βεβήλωση του μνημείου

Η βομβιστική επίθεση στο μνημείο του ομογενούς οπλαρχηγού Θύμιου Λιώλη, προσώπου εμβληματικού για τον Ελληνισμό της Αλβανίας, την Τρίτη στο χωριό Κρανιά του μειονοτικού Δήμου Φοινίκης, έσπρωξε ακόμα πιο βαθιά την καχυποψία στις δοκιμαζόμενες σχέσεις εμπιστοσύνης της μειονότητας με τα Τίρανα. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε με ανακοίνωσή του στην οποία καταδίκασε την ενέργεια εκφράζοντας «αποτροπιασμό και ανησυχία» και κάλεσε την αλβανική κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα στη διαλεύκανση της υπόθεσης, την οποία κύκλοι της μειονότητας απέδωσαν σε ακραίους αλβανικούς εθνικιστικούς και ανθελληνικούς κύκλους. Σε αυτήν τους την εκτίμηση συνηγορεί το γεγονός ότι οι άγνωστοι δράστες, προτού πυροδοτήσουν τον εκρηκτικό μηχανισμό με τον οποίο ανατίναξαν το μνημείο, έγραψαν στην αλβανοκοσοβαρική διάλεκτο, στη βάση της στήλης, τη λέξη Τσαμερία (Τσαμουριά). Παράγοντες της ελληνικής μειονότητας επισήμαναν το γεγονός ότι το ίδιο μνημείο είχε βεβηλωθεί και τον περασμένο Δεκέμβριο, ενώ στην ευρύτερη περιοχή του αλβανικού Νότου καταγράφονται κρούσματα καταστροφής ελληνικών σημαιών –τοποθετημένων νόμιμα– και αναγράφονται κατά καιρούς ανθελληνικά συνθήματα. Επεισόδια του είδους σε συνδυασμό με το ζήτημα των περιουσιών τους, στην περιοχή της Χειμάρρας, τις οποίες οι Ελληνες μειονοτικοί θεωρούν ότι το αλβανικό κράτος επιχειρεί –στο όνομα της τουριστικής αξιοποίησης– να τις υφαρπάξει, συντηρούν ατμόσφαιρα έντασης, που επιβαρύνει και τις ελληνοαλβανικές σχέσεις.

Η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής του Οκτωβρίου

Προαπαιτούμενο βεβαίως είναι ότι στη σύνοδο του Οκτωβρίου θα τεθεί προς συζήτηση θέμα διεύρυνσης της Ε.Ε. και οι ηγέτες δεν θα το «παρακάμψουν», αφήνοντας να το χειριστεί από την καινούργια χρονιά η υπό την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται επ’ αυτού διχασμένοι μεταξύ εκείνων (Γερμανία, Ιταλία, Κομισιόν, κράτη-μέλη από το ανατολικό μπλοκ) που θέλουν τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. και ενός άλλου μπλοκ (Γαλλία, Ολλανδία, Δανία, κ.ά.) το οποίο επιμένει ότι δεν πρέπει ούτε καν να τους δίνουν ελπίδες.

Οι επιλογές για τη σύνοδο του Οκτωβρίου, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, σε σχέση με την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων στις δύο ενδιαφερόμενες χώρες, είναι οι εξής δύο: η εκ νέου μετάθεση της συζήτησης για αργότερα, ή ο διαχωρισμός, να ικανοποιηθεί, δηλαδή, το αίτημα της Βόρειας Μακεδονίας και να μετατεθεί για αργότερα αυτό της Αλβανίας. Και η μία και η άλλη επιλογή θα έχουν κόστος.

Ο Ζάεφ εάν δεν λάβει άμεσα την πολυδιαφημισμένη από τον ίδιο ημερομηνία απειλείται με αποσταθεροποίηση –και το έχει διαμηνύσει αυτό στις Βρυξέλλες– δεδομένου ότι ψηφίζοντας τη συμφωνία των Πρεσπών είχε επενδύσει στην επιτάχυνση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας του, υπόσχεση που του είχε δοθεί, ανοιχτά μάλιστα, από τους ισχυρούς της Ε.Ε. στο δημοψήφισμα. Αν όμως οι ηγέτες δείξουν γενναιοδωρία στη Βόρεια Μακεδονία, στους Αλβανούς θα κυριαρχήσει το αίσθημα της αδικίας και ο κίνδυνος να βυθιστεί περαιτέρω η χώρα στην εσωστρέφεια δεν πρέπει να αποκλειστεί, κάτι που κανένας στην Ευρώπη, με πρώτη την Ελλάδα, δεν επιθυμεί. Εν τοιαύτη περιπτώσει, εάν δηλαδή μείνει «απέξω» η Αλβανία, δεν θα πρέπει να αποκλειστούν ενδεχόμενες αντιδράσεις-διαμαρτυρίες και από το πανίσχυρο, για τις εσωτερικές εθνοτικές και πολιτικές ισορροπίες, αλβανικό στοιχείο της Βόρειας Μακεδονίας, οι οποίες θα λειτουργούσαν ενδεχομένως αποσταθεροποιητικά για τον Ζάεφ. Ούτε βέβαια διαφεύγουν την προσοχή της ευρωπαϊκής διπλωματίας οι κατά καιρούς δηλώσεις των ηγετών στα Τίρανα, ότι η ενοποίηση των αλβανικών πληθυσμών της βαλκανικής θα πρέπει να γίνει διά της ένταξης στην Ε.Ε. της Αλβανίας και του Κοσόβου, αλλά και εάν αυτό δεν καταστεί δυνατό, τότε η διαδικασία αυτή –όπως αφήνεται να εννοηθεί– μπορεί να συντελεστεί ως ιστορική αναγκαιότητα και εκτός ευρωπαϊκής ομπρέλας.

Σε κάθε περίπτωση θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι οι ηγέτες δεν θα θελήσουν το φθινόπωρο να κλείσουν «κατάμουτρα» την πόρτα ούτε στη Βόρεια Μακεδονία ούτε και στην Αλβανία, ούτε όμως και στους άλλους δυτικούς Βαλκάνιους (Σερβία, Βοσνία, Μαυροβούνιο, Κόσοβο) που αναμένουν στον προθάλαμο και θα αναθερμάνουν, στα λόγια, τις ελπίδες πιέζοντας, ταυτόχρονα, για περισσότερες και ταχύτερες μεταρρυθμίσεις.

«Θα την αφήσουν μισάνοιχτη, χρυσώνοντας σε κάποιους το χάπι», έλεγε χαρακτηριστικά στην «Κ» ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή σε χώρα της δυτικής Βαλκανικής άμεσα ενδιαφερόμενης, προσθέτοντας ότι παρόλες τις εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ κρατών-μελών, η στρατηγική της διεύρυνσης με την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, δεν αναμένεται να αναθεωρηθεί από τη νέα Κομισιόν.

Σιωπή από τον Χαραντινάι για τα εγκλήματα του UCK

Ο τέως πρωθυπουργός του Κοσόβου, πολέμαρχος του UCK, Ραμούς Χαραντινάι εμφανίστηκε την Τετάρτη στο Ειδικό Δικαστήριο της Χάγης όπου κλήθηκε να καταθέσει στον εισαγγελέα ως ύποπτος για εγκλήματα πολέμου στον πόλεμο του 1999-2000, αλλά αρνήθηκε να το πράξει.

Ο Χαραντινάι, που αναχωρώντας από την Πρίστινα είχε υποβάλει την παραίτησή του από τον πρωθυπουργικό θώκο θέλοντας όπως είπε να υπερασπιστεί την τιμή του ως πολίτη, δήλωσε ότι ακολούθησε τη συμβουλή των νομικών του να μην απαντήσει καθόλου σε ερωτήσεις και διατύπωσε την εκτίμηση ότι δεν πρόκειται να του απαγγελθεί κατηγορία για τη δράση του στον UCK.

Το Ειδικό Δικαστήριο, βάσει πορίσματος του Συμβουλίου της Ευρώπης από το 2011, ασχολείται με τα εγκλήματα που διέπραξαν μαχητές του UCK από την 1η Ιανουαρίου 1998 έως την 31η Δεκεμβρίου 2000. Οι υποθέσεις αφορούν κυρίως δολοφονίες, βιασμούς, φυλακίσεις, βασανιστήρια, απαγωγές, αλλά και αφαίρεση οργάνων από κρατούμενους Σέρβους. Τα εγκλήματα διεπράχθησαν στο Κόσοβο αλλά και στη βόρεια Αλβανία, όπου λειτουργούσαν τουλάχιστον τρία στρατόπεδα συγκέντρωσης που ιδρύθηκαν από τον UCK, ένα εκ των οποίων φέρεται να λειτουργούσε στη ζώνη επιχειρησιακής ευθύνης της στρατιωτικής ομάδας που διοικούσε ο Χαραντινάι.

Εντονη ήταν η αντίδραση του Βελιγραδίου, με τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς να κάνει λόγο, σε ειρωνικό ύφος, για πολιτικό τέχνασμα το οποίο αποσκοπούσε στην αύξηση της δημοφιλίας του Χαραντινάι στους Αλβανούς ενόψει των εκλογών του Σεπτεμβρίου στο Κόσοβο.

Ο σκληροπυρηνικός Ραμούς Χαραντινάι εμφανίζεται ως πολέμιος ενδεχόμενων υποχωρήσεων της Πρίστινας έναντι του Βελιγραδίου στο ζήτημα των συνόρων. Σε αντίθεση με τον σημερινό πρόεδρο του Κοσόβου και ηγέτη του UCK στον πόλεμο Χασίμ Θάτσι, ο οποίος θεωρείται διαλλακτικός στην εξομάλυνση των σχέσεων με το Βελιγράδι έστω και διά της μεταβολής των συνόρων, σχέδιο που φέρεται να προωθεί ο αμερικανικός παράγων.

Kathimerini.gr

Κοινοποίηση

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ

Live Stream

Coming Soon