Το βράδυ της Πέμπτης (5/9), στη Σκηνή «Γεώργιος Βιζυηνός» του 48ου Φεστιβάλ Βιβλίου, που θα διαρκέσει μέχρι και τις 15 Σεπτεμβρίου στο Ζάππειο, παρουσιάστηκε το εξαιρετικό μυθιστόρημα του κ. Νίκου Κατσαλίδα, με τίτλο: «Περί ομονοίας και άλλων δαιμονίων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Νίκας».
Ο κ. Μπούρας
Την παρουσίαση ξεκίνησε ο κριτικός λογοτεχνίας κ. Κωνσταντίνος Μπούρας, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων πως: Όταν διάβασα αυτό το βιβλίο βρήκα κάποια πράγματα, που δεν τα συναντώ σε άλλα σύγχρονα -ας τα πούμε- μυθιστορήματα, αν και κυριαρχεί πια ο όρος αφήγηση, αλλά ας πούμε ότι ανήκει στο είδος το λογοτεχνικό του μυθιστορήματος. Είναι, όμως, μια αφήγηση. Βρήκα τρία στοιχεία, που συνήθως δεν τα βλέπω πια, δεν τα βρίσκω, και γι’ αυτό τα εκτίμησα και ήρθα και εκτός προγράμματος να μιλήσω εδώ απόψε. Θα προτείνω αυτό το βιβλίο σε διάφορες επιτροπές που είμαι για λογοτεχνικά βραβεία για τρεις λόγους: Ο ένας είναι ο τεράστιος χρόνος και η σοβαρότητα προετοιμασίας και μελέτης. Δεν έχει το ιμπρεσιονιστικό στοιχείο της μετά το μεταμοντέρνο πεζογραφίας, όπου ο καθένας «ό,τι θυμάται χαίρεται και ό,τι του έρθει γράφει και όλα ταιριάζουνε», γιατί μετά το μεταμοντέρνο μπορούμε να πάρουμε και ένα κομμάτι από εφημερίδα, και τα ψώνια της λαϊκής και ένα γράμμα κάτω από το γραμματοκιβώτιο και με μια καταγραφή μας στο προσωπικό μας ημερολόγιο να τα συνθέσουμε και να θεωρείται αυτό ένα σύγχρονο αφήγημα. Αντίθετα, ο Κατσαλίδας φτιάχνει με μεγάλη σοβαρότητα, σαν να είναι λιθοξόος, σαν να χτίζει πέτρα την πέτρα και κάθε πέτρα να είναι διαφορετική απ’ την άλλη και να πρέπει να συναρμοστεί με τις παρακείμενες.».
Συνεχίζοντας, ο κ. Μπούρας επισήμανε μεταξύ άλλων πως: «Το πρώτο προσόν του συγγραφέα και θετικό στοιχείο-πλεονέκτημα του βιβλίου είναι ότι πηγαίνουμε στη μεγάλη λογοτεχνία των παρελθόντων αιώνων, συνδέεται ο συγγραφέας υπογείως με τα ρεύματα της μεγάλης νεοελληνικής λογοτεχνίας, που έδωσε ανθρώπους σαν τον Βενέζη, σαν τον Μυριβήλη, που τους κατηγορήσαμε για ηθογράφους.», συμπληρώνοντας μεταξύ άλλων πως: «Ο συγγραφέας έχει αυτό που λέμε αυθεντικότητα, λαϊκότητα και τον παρεξηγημένο όρο ελληνικότητα. Η γενιά του ’30, που έψαξε λίγο αυτόν τον όρο χωρίς να τον εξαντλήσει, και εμείς σήμερα θα πρέπει να τον ξαναδούμε και να του δώσουμε καινούργιο περιεχόμενο, Ελληνικότητα δεν είναι μόνο η σημαία, δεν είναι μόνο τα σύμβολα. Είναι η λαλιά, είναι η ντοπιολαλιά, είναι τα ειδικά έθιμα σε μια περιοχή, το φαγητό, το τοπίο, ακόμα και η ποιότητα του νερού έχει να κάνει με τη λογοτεχνία. Η λογοτεχνία ξεκινάει από τις αισθήσεις και μεταπλάθει και μετουσιώνει μια πραγματικότητα σε κάτι ανώτερο. Αυτό είναι το δεύτερο στοιχείο που έχει ο συγγραφέας, γιατί δεν διαβάζεις ένα ταξιδιωτικό κείμενο, που σε ξεναγεί σε έναν τόπο. Δεν είναι στενό, είναι παγκόσμιο.» κι ακόμη ανέφερε μεταξύ άλλων πως: «Και το τρίτο στοιχείο, το οποίο δεν διδάσκεται, δεν απονέμεται, δεν αποκτάται στη διαδρομή, αλλά δεν ξέρω αν γεννιόμαστε μ’ αυτό ή είναι μια ειδική διεργασία του εγκεφάλου μας, είναι η τεχνική.».
Ο κ. Βλαχάκης
Αμέσως μετά, τον λόγο έλαβε ο ποιητής και διπλωμάτης κ. Νίκος Βλαχάκης, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων πως: «Η ελληνική λογοτεχνική κριτική και η ελληνική φιλολογική σκέψη, θεσμική ή δημοσιογραφική ή οποιαδήποτε άλλη, θα πρέπει να αναγνωρίσει ιδίως στο πρόσωπο του Κατσαλίδα, αλλά και σε κάποιους άλλους εκπροσώπους της ελληνικής εθνικής μειονότητας διανοούμενους, συγγραφείς κ.τ.λ., ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει, ένα διακριτό λογοτεχνικό ρεύμα του «Βορειοηπειρωτικού» ελληνισμού, όπως πρέπει να αναγνωριστεί και η Κυπριακή λογοτεχνία, ως διακριτά σώματα στην ελληνική λογοτεχνική παράδοση. Διακριτά και διαφοροποιημένα από την ελλαδική νεοελληνική λογοτεχνική δημιουργία παράδοση. Και αυτό γιατί πραγματικά έχει όλα τα στοιχεία για να αποτελέσουν ξεχωριστό ρεύμα στην ιστορία της νεοελληνικής μας λογοτεχνίας.».
Επίσης, ο κ. Βλαχάκης διευκρίνισε μεταξύ άλλων πως: «Θέλω να διακρίνω κάποιες σημαντικές στιγμές στο βιβλίο αυτό, το οποίο κατά τη γνώμη μου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλά μυθιστόρημα, αλλά αποτελεί τη μυθιστορία μιας εποχής, με την έννοια της μεταποιημένης πραγματικής ιστορίας του χώρου της «Βορείου Ηπείρου», της εθνικής ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας, σε ένα είδος θα λέγαμε μυθολογικής αναδίπλωσης στον εαυτό της. Και σ’ αυτή τη μυθιστορία θέλω να επισημάνω μερικά σημεία από αυτά που προσωπικά μου έκαναν εντύπωση στην ανατόμηση αυτού του πυκνογραφημένου κειμένου, που εναλλάσσεται μεταξύ μιας ποιητικής έκφρασης και μιας πεζολογικής διαλογικής αφήγησης. Ώρες-ώρες έχεις την εντύπωση ότι διαβάζεις ποίηση ή διαβάζεις μια πεζολογική ποίηση ή μια ποιητική πεζολογία. Δεν έχει σημασία. Για τον Νίκο Κατσαλίδα «εν αρχή είναι ο χώρος». Αυτό είναι το έναυσμα, η γενεσιουργός αιτία, που παράγει τη λογοτεχνία του στο σύνολό της.», ακολούθως ανέγνωσε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το παρουσιαζόμενο βιβλίο, και ακόμη τόνισε μεταξύ άλλων πως: «Το σκηνικό που στήνει ο συγγραφέας στη μυθιστορία του είναι ένα ζοφερό σκηνικό «Καφκικής» καταδίκης των ηρώων μέσα σ’ αυτόν τον χώρο. Οι ήρωές του δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι πρόγονοι, οι συγχωριανοί του και οι συντοπίτες του. Σ’ αυτόν τον χώρο τοποθετείται ένας ολόκληρος αιώνας πορείας και κοσμογονικών αλλαγών, που η μεγάλη Ιστορία συμπλέκεται με αυτήν των ταπεινών και καταφρονεμένων ανθρώπων του τόπου του. Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο: Ο χώρος. Το δεύτερο είναι οι πρόγονοι. Η βαριά ιστορία των προγόνων.», πρόσθεσε μεταξύ άλλων πως: «Το τρίτο στοιχείο που πρέπει να δει κανείς μέσα από την αφήγηση είναι ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος του ’40, ως η ορίζουσα καμπή μεταξύ μίας περιόδου βιωμένης ιστορίας και μιας άλλης που έπεται.» και ολοκλήρωσε λέγοντας μεταξύ άλλων πως: «Η αφήγησή του είναι γεμάτη ίσκιους, δαιμονικά, πνεύματα που αλληλοσπαράσσονται, νυκτωδίες ανήμερων θεριών, λυγμικές οκτάβες και θυσιαστικές προσφορές. Οι ήρωές του είναι γεμάτοι από χοϊκή ουσία, που εξαϋλώνεται και γίνεται παρανάλωμα σκόνης και πυρός. Τα ουρλιαχτά τους αντηχούν σαν θρηνωδίες στην αρχή, για να καταλήξουν ήχοι αποτρόπαιοι. Τα σκηνικά του είναι σπηλαιώδη, αχανή. Άλλοτε γεμίζουν χιόνι κι άλλοτε απονεκρώνονται στην εγκατάλειψη.».
Ο κ. Κατσαλίδας
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τον συγγραφέα του βιβλίου, κ. Νίκο Κατσαλίδα να λέει μεταξύ άλλων πως: «Είμαι συγκινημένος από τις ομιλίες και τις εκτιμήσεις για το μυθιστόρημα. Ανακαλύπτω κι εγώ ο ίδιος και ψάχνω να δω καλύτερα αυτά που έχω γράψει για τα επόμενα βιβλία. Αυτό το βιβλίο αρχικά το έγραψα με μια πνοή, θα μπορούσα να πω, και στη συνέχεια ασχολήθηκα σχεδόν επτά χρόνια.», και αφού ευχαρίστησε τις εκδόσεις «Νίκας» για την έκδοση του πολυσέλιδου βιβλίου του, τους δύο ομιλητές της βραδιάς, καθώς και τον κ. Γιάννη Στεφανάκι για την παραχώρησή του πίνακά του με τίτλο: «Καταιγίδα στη Γρηγοριά» ώστε να χρησιμοποιηθεί ως εξώφυλλο του βιβλίου, διευκρίνισε πως: «Αρχικά η ιδέα για να γράψω αυτό το βιβλίο ήταν η Δαντική τριάδα: «Κόλαση-Καθαρτήριο-Παράδεισος». Έχοντας υπόψη, όμως, ότι οι ήρωές μου δεν είχαν «Παράδεισο» το βιβλίο είναι «μισό». Έχει Κόλαση και Καθαρτήριο.» και ολοκλήρωσε διαβάζοντας ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο του.
Παναγιώτα Σούγια
Ionianet.gr
