Η οικονομική κατάσταση που διέρχεται η περιοχή σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες έχουν επιφέρει τεράστιες συνέπειες για τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό που ζει σε κατάσταση ένδειας και δοκιμάζεται εκτάκτως σε ότι αφορά στην προοπτική των κοινοτήτων του. Ενώ μέχρι και λίγα χρόνια πριν εμφάνιζε πολύ καλούς δείκτες ευημερίας και οικονομικής δραστηριότητας παρά τη δημογραφική αποψίλωση που είχε γνωρίσει στις προηγούμενες μετακομουνιστικές δεκαετίες, τα πράγματα έχουν επιδεινωθεί ακραία την τελευταία τριετία και τώρα πλέον η κατάσταση οδηγείται στα όρια της επιβίωσης.
Η σχετική οικονομική δραστηριότητα που βίωνε η ελληνική κοινότητα στις περιοχές Αργυροκάστρου, Αγίων Σαράντα και Χιμάρας σχετίζονταν βασικά με τη χορήγηση στους υπερήλικες των περιοχών αυτών του βοηθήματος του ΟΓΑ. Αμέσως αυτό λειτουργούσε ευεργετικά στην τόνωση της μικρής τοπικής οικονομίας. Μπορεί να αναθεματίζονταν από διάφορους πολιτικούς κύκλους στα Τίρανα, όπου ορισμένοι έκαναν λόγο για χειραγώγηση του εκλογικού σώματος υπέρ μειονοτικών σχημάτων, και οι εθνικιστές να μιλούσαν για εξαγορά συνειδήσεων.
Στην ουσία αποτελούσε ουσιαστικό έμβασμα και μετάγγιση πόρων σε μια οικονομία της υπαίθρου που διαχέονταν στο σύνολο της οικονομίας. Τώρα πλέον δεδομένου ότι οι πληθυσμοί της ΕΕΜ ήταν κατά βάση αγροτικοί όλοι οι υπερήλικες κάτοικοι διαβιούν με την ελάχιστη αγροτική σύνταξη του αλβανικού ασφαλιστικού συστήματος που δεν ξεπερνά τα 60 μηνιαίος Ευρώ.
Η κατάσταση μοιάζει με άλλες περιόδους μεγάλης πληθυσμιακής αφαίμαξης των περιοχών σε αναλογικά βέβαια μεγεθών. Μετά την ιδιαίτερα δύσκολη και ευαίσθητη περίοδο του 1994 όπου μέσα στο ανθελληνικό κλίμα εγκατέλειψαν τα πάτρια εδάφη μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες. Το φαινόμενο με παρόμοιες διστάσεις επαναλήφτηκε και το 1997 όπως και με την κρίση στο Κοσσυφοπέδιο το 1999. Στη συνέχεια τα πράγματα σταθεροποιήθηκαν σε μια τροχιά πτωτική μεν αλλά προβλέψιμη και υπό διαχείριση.
Η οικονομική κρίση με βασικό χαρακτηριστικό τη διάρκεια σε χρόνο επιφέρει πλέον καίριο πλήγμα. Η οικονομική δραστηριότητα έχει πλέον παραλύσει στις περιοχές της υπαίθρου όπου και διαβιεί ο βασικός όγκος του Βορειοηπειρωτικού ελληνισμού. Βασικός τομέας απασχόλησης είναι ο διορισμός στις δημοτικές υπηρεσίες που εν τούτοις εφόσον η πολιτεία αναφέρεται στη χαλκευμένη διαδικασία απογραφής, είναι και αυτός περιορισμένος αριθμητικά.
Τα πράγματα κινούνται πλέον οριακά και ο κίνδυνος γίνεται ορατός. Έως σήμερα και παρά τις δυσκολίες που προαναφέρθηκαν κατέστη δυνατό ώστε όλες οι κοινότητες να είναι ανοιχτές χειμώνα και καλοκαίρι όπως επίσης και οι ανάλογες ενορίες να λειτουργούν χωρίς προσκόμματα, ειδικά δε τις μεγάλες γιορτές όπου υπάρχει και επιστροφή κατοίκων. Επιπλέον δε παρά την αριθμητική συρρίκνωση λειτουργούν ακόμη σχολικές μονάδες. Το βλέμμα πρέπει να είναι στο άμεσο μέλλον κι εκεί σκουραίνουν τα πράγματα.
Σε πρόσφατη συνέντευξη του ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, μιλώντας στον ΣΚΑΪ έκανε λόγο για το φαινόμενο αυτό της νέας εγκατάλειψης των χωριών. Δεν είναι απ’ τους ανθρώπους που κινδυνολογούν αλλά που έχουν το θάρρος εγκαίρως να βλέπουν τα φαινόμενα και να προειδοποιούν με θάρρος δημόσιας παρέμβασης. Εξ άλλου πάντα έχει συνδυάσει την περιγραφή της κατάστασης με συγκεκριμένες πιλοτικές παρεμβάσεις που σηματοδοτούν την κατεύθυνση που πρέπει να κινούνται ώστε να αντιστρέφεται το κλίμα απογοήτευσης και οι συνέπειες.
Κάπως έτσι θα πρέπει και τώρα να υπάρξει η ανάλογη ευαισθητοποίηση. Να αρχίσουμε να μιλούμε για το πρόβλημα διότι μόνο έτσι να μπορέσει και να υπάρξει η όποια κινητικότητα διαχείρισης. Χρειάζεται σχεδιασμός τόσο απ’ τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης όσο και απ’ την Αθήνα. Δεν γίνεται λόγος ότι συγκεκριμένες λογικές στα Τίρανα τα βολεύει η εξέλιξη. Θα πρέπει η ΟΜΟΝΟΙΑ να εγείρει πιο δυνατά το θέμα ότι σε τελευταία ανάλυση η οικονομική εξασθένιση επιφέρει συνέπειες ανεπανόρθωτες στο επίπεδο των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων.
Υπάρχουν περιθώρια ακόμη για χειρισμούς ευέλικτους που θα έχουν έστω βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα στην συγκράτηση πληθυσμών. Χρειάζονται έργα υποδομής σε περιοχές που τελούν υπό πλήρη εγκατάλειψη όπως το Πωγώνι και η Λεσινίτσα και τα Ριζά των Αγίων Σαράντα. Μπορούν να υπάρξουν ενισχύσεις για ανθρώπους νέους που θα στραφούν στην ενασχόληση με τη γεωργία. Εδώ δεν χρειάζονται ούτε τα μεγάλα κεφάλαια ούτε δισταγμός χρηματοδότησης διότι η ανταπόδοση είναι άμεση. Το πεδίο της κοινωνικής μέριμνας ειδικά σε ότι αφορά στις υπηρεσίες υγείας είναι επίσης εγκαταλειμμένο και δύναται να βελτιωθεί με λίγη θέληση μόνο.
Ας ξεκινήσουμε να βλέπουμε την κατάσταση. Όχι για μοιρολατρίες ούτε για τον συνηθισμένε σε μας καυγά για το ποιος είναι υπόλογος. Με διάθεση παρέμβασης κι εκεί θα διατυπωθούν καλύτερα προτάσεις. Αλλά και θα κριθεί η πρόθεση παρέμβασης…
