Λύση-εξπρές στα πρότυπα της συμφωνίας των Πρεσπών ανάμεσα στην Αθήνα και στα Σκόπια επιθυμεί η Δύση και στο Κόσοβο, προκειμένου να κλείσει ακόμη μία ενοχλητική βαλκανική εκκρεμότητα. Αν και οι δύο περιπτώσεις παραμένουν εντελώς ανόμοιες, το μοντέλο της συμφωνίας των Πρεσπών θεωρείται τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στο Βερολίνο ως ιδανικό για μια συμφωνία και ανάμεσα σε Πρίστινα και Βελιγράδι. Ωστόσο, το πρόβλημα εντοπίζεται αλλού. Ως αυτή τη στιγμή, η λύση που φαίνεται ότι συζητείται αφορά την αλλαγή εδαφών ανάμεσα στη Σερβία και στο Κόσοβο. Επικρατέστερο σενάριο είναι η ανταλλαγή της περιοχής της Μιτρόβιτσα στο βόρειο Κόσοβο (την οποία εν πολλοίς το Βελιγράδι ελέγχει ήδη), με την κοιλάδα του Πρέσεβο στη νότια Σερβία. Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς και, πριν από αυτόν, ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Ιβιτσα Ντάτσιτς έχουν και οι δύο υπαινιχθεί δημοσίως ότι τάσσονται υπέρ μιας τέτοιας «οδυνηρής» πλην οριστικής συμβιβαστικής λύσης. Υπέρ λύσης ανεξαρτήτως σεναρίου, εφόσον αυτό είναι συμφωνημένο ανάμεσα και στις δύο πλευρές, φαίνεται ότι τάσσονται οι ΗΠΑ, ενώ μεγαλύτερος σκεπτικισμός για ακόμη μία αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια φαίνεται να υπάρχει στο Βερολίνο. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε λύση θα τεθεί στην κρίση των πολιτών τουλάχιστον στη Σερβία, όπου ο κ. Βούτσιτς έχει ήδη προαναγγείλει τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Είναι αναπόφευκτο ότι κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνει και στην άλλη πλευρά, το Κόσοβο.
Οι διαφορές ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Βερολίνο και την Ουάσιγκτον δεν περιορίζονται μόνο στη συζήτηση περί του είδους της λύσης που πρέπει να συνομολογηθεί. Αν και οι δύο πλευρές συμφωνούν ότι οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν μπορεί να στέκονται στο «προαύλιο της κολάσεως» επ’ άπειρον, καθώς μένουν εκτεθειμένες στις επιρροές τρίτων παραγόντων, είτε εχθρικών είτε απλώς ανταγωνιστικών προς τα δυτικά συμφέροντα, αντιλαμβάνονται τον χρόνο διαφορετικά. Δεν είναι τυχαίο ότι στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Βελιγράδι και Πρίστινα στις οποίες διαμεσολαβεί η Ε.Ε. και συγκεκριμένα η αρμόδια ύπατη εκπρόσωπος της Ενωσης Φεντερίκα Μογκερίνι υπήρχε έντονη κριτική από την Ουάσιγκτον για καθυστερήσεις. Ενας από τους λόγους ήταν, βεβαίως, η πολύμηνη πολιτική κρίση στη Γερμανία, έως ότου τελικά υπάρξει συμφωνία για τη συγκρότηση κυβέρνησης. Μια άλλη διαφωνία αφορά το χρονοδιάγραμμα. Οι Αμερικανοί επιθυμούν ανακοίνωση της λύσης εντός του Σεπτεμβρίου, ενώ στις Βρυξέλλες το χρονικό περιθώριο είναι λιγότερο σαφές και οριοθετείται σίγουρα από τις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2019. Ως αυτή τη στιγμή, τουλάχιστον στη σερβική πλευρά, φαίνεται να καταλήγουν στην πρώτη επιλογή, καθώς ο κ. Βούτσιτς έχει προαναγγείλει ότι θα προχωρήσει σε ανακοινώσεις έως τα μέσα Σεπτεμβρίου, πυροδοτώντας και τη διαδικασία του δημοψηφίσματος. Ωστόσο, φαίνεται ότι στο Κόσοβο ο πρόεδρος της χώρας Χασίμ Θάτσι, έπειτα από σκληρή κριτική που δέχθηκε για αρκετό καιρό από τον Τύπο, την αντιπολίτευση και πολιτικές προσωπικότητες της χώρας, υπαναχωρεί.
Μάλιστα, την περασμένη Παρασκευή, αφού κατήγγειλε τις εφημερίδες ότι τον επικρίνουν αδίκως «προσφέροντας υπηρεσία» στη Σερβία, απέρριψε κάθε ιδέα ανταλλαγής εδαφών. Και επανέφερε την πλέον προωθημένη κοσοβάρικη άποψη περί εδαφικής ακεραιότητας του Κοσόβου, χωρίς απολύτως καμία εδαφική αλλαγή, καμία παραχώρηση αυτονομίας στους Σέρβους της Μιτρόβιτσα, με μόνη εξαίρεση την πιθανότητα «ένωσης» της σερβικής επαρχίας της Κοιλάδας του Πρέσεβο και του Μπουγιάνοβατς με τη –μερικώς– αναγνωρισμένη χώρα των Κεντρικών Βαλκανίων. Η προφανής προσπάθεια του κ. Θάτσι να θωπεύσει τον αλβανικό εθνικισμό δεν είναι ανεξήγητη από πολιτική άποψη. Ωστόσο, είναι απολύτως ενδεικτική των δυσκολιών που υπάρχουν να κλείσει μια πληγή που άνοιξε το 1999 και δεν έκλεισε από το 2008 και έπειτα, μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου με τα σημερινά σύνορά του. Αν ο κ. Θάτσι παραμείνει σε αυτή την –μάλλον ελάχιστα παραγωγική– γραμμή, θα φανεί τις επόμενες εβδομάδες.
Η καθυστέρηση
Ενας από τους βασικούς λόγους των καθυστερήσεων στις διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα των Βρυξελλών είναι και η τυπική για τα δεδομένα της Ε.Ε. πολυδιάσπαση των κρατών-μελών έναντι του Κοσόβου. Εκτός από την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, τη χώρα δεν αναγνωρίζουν η Ισπανία, η Ρουμανία και η Σλοβακία.
Μάλιστα, η πλέον αρνητική έναντι του Κοσόβου χώρα, είναι η Ισπανία, η οποία αντιμετωπίζει με απόλυτη απόρριψη οτιδήποτε παραπέμπει στην ευόδωση αυτονομιστικών πόθων. Πέρα από τις ισπανικές ιδιαιτερότητες, υπάρχει γενικά στην Ευρώπη, μια ευρέως διαδεδομένη ανησυχία περί του τι θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια –έστω συμφωνημένη– αλλαγή συνόρων. Προφανώς, η χώρα με τα μεγαλύτερα προβλήματα στην ευρύτερη περιοχή είναι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Το Σεράγεβο είναι η πρωτεύουσα ενός κράτους το οποίο υπάρχει μόνο στα χαρτιά, με έναν μηχανισμό στηριγμένο στην ξεπερασμένη πια Συμφωνία του Ντέιτον. Μια αλλαγή συνόρων στο Κόσοβο, ίσως άνοιγε τον ασκό του Αιόλου και για τη Βοσνία.
Η Ελλάδα
Εύλογα γεννάται το ερώτημα περί του τι σκοπεύει να κάνει η Ελλάδα σε μια πιθανή συμφωνία ανάμεσα στο Βελιγράδι και στην Πρίστινα. Επί της αρχής, η Αθήνα διατηρεί παραδοσιακά άριστες σχέσεις με το Βελιγράδι, κάτι το οποίο δεν έχει αμφισβητηθεί ποτέ. Οι σχέσεις με την Πρίστινα είναι υποτυπώδεις, λόγω ακριβώς της απουσίας αναγνώρισης της κρατικής οντότητας από την Αθήνα, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει αρκετά βήματα. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται συζητήσεις, συναντήσεις και ανταλλαγή επισκέψεων σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Κοσόβου. Είναι απολύτως δεδομένο ότι σε περίπτωση συμφωνίας ανάμεσα στο Βελιγράδι και στην Πρίστινα θα ασκηθούν πιέσεις προς την Αθήνα για την αναγνώριση του Κοσόβου, κάτι που θα ερμηνευθεί ως καίριο σημάδι για την επιτυχία της, καθώς θα προέρχεται από την ισχυρότερη χώρα της περιοχής των Βαλκανίων. Εως τότε, πάντως, απομένουν πολλά βήματα – κυρίως... να υπάρξει συμφωνία.
Kathimerini.gr
