Λίγους μήνες αφού το κομουνιστικό καθεστώς του Ενβέρ Χότζα είχε κυριολεκτικά καθυποτάξει την Ορθόδοξη Εκκλησία, και μήνα Δεκέμβριο, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, την ανώτερη ηγεσία του Κομουνιστικού Κόμματος της Αλβανίας (μετονομάστηκε σε Κόμμα Εργασίας Αλβανίας) απασχολούσαν ζητήματα της εσωτερικής ζωής των θρησκευτικών κοινοτήτων. Ακολούθως αναρτούμε σε μετάφραση Πρακτικό σύσκεψης της Γραμματείας της Κεντρικής Επιτροπής ΚΕΑ, υπό τον ίδιο τον Ενβέρ Χότζα, που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για τον ιστορικό αλλά και για την πραγματικότητα.

Τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο 1949 είχε συντελεστεί πραξικόπημα στην Ορθόδοξη Εκκλησία και υπό την επίβλεψη των Σοβιετικών είχε συγκροτηθεί τύπους «Ιερά Σύνοδος» αποτελούμενη από πρόσωπα με ιδιαίτερη αφοσίωση στο Κόμμα και το καθεστώς που είχε εγκαθιδρυθεί στην Αλβανία.

Στο ντοκουμέντο που δημοσιεύουμε προκύπτει ξεκάθαρα η υποταγή αυτή δεδομένου ότι στην εν λόγω σύσκεψη του Κομματικού οργάνου αποφασίζεται και για τις ενέργειες της «Ιεράς Συνόδου» της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας. Επί το πλείστον το καθεστώς βρίσκεται σε ανοιχτή συναλλαγή με τον εν Αμερική τυχοδιώκτη «επίσκοπο» Φαν Νόλι και προσπαθεί να ποδηγετήσει και την εκεί κοινότητα των αλβανών μεταναστών και να τους αποκόψει απ’ το Οικουμενικό Πατριαρχείο, πράγμα το οποίο επιτυχώς είχε καταφέρει με την κοινότητα των Ορθοδόξων στην Αλβανία.

Είναι επίσης επίκαιρο το ντοκουμέντο αυτό καθώς αποδεικνύει την αντίληψη που το καθεστώς καλλιεργούσε για το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το Φανάρι, ως κέντρο αντιαλβανισμού δήθεν και επί το πλείστον στην υπηρεσία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Τη γραμμή αυτή επί δεκαετίες υιοθέτησε όλη η προπαγανδιστική και όχι μόνο μηχανή στην Αλβανία. Γράφτηκαν δεκάδες άρθρα, σκηνοθετήθηκαν ταινίες και τυπώθηκαν μυθιστορήματα όπου θέμα ήταν δήθεν μηχανουργίες του Ελληνικού κλήρου και σκοπός η δαιμονοποίηση του Φαναρίου.

Αυτή εξ άλλου την κατάσταση βρήκε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος όταν αναλάμβανε την ανασυγκρότηση απ’ το τίποτες της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας στην Αλβανία. Παράλληλα με την τιτάνια εργασία για την αναδόμηση της τοπικής Εκκλησίας κατόρθωσε να αποκαταστήσει την ήρεμη σχέση της Ορθοδόξου κοινότητας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να διασφαλίσει δια του Καταστατικού την ιστορική αλήθεια. Εκ τότε ο Οικουμενικός Πατριάρχης περιόδευσε και επισκέφθηκε κατ επανάληψη τη χώρα και η κατάσταση στην κοινή γνώμη παρά την τεράστια προσπάθεια άλλων κέντρων που αναπολούν τις εποχές Χότζα έχει αλλάξει άρδην...

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥ Κ.Ε.Α.

Γραμματεία

Απόφαση Αρ. 245

Στη συνεδρίαση της, ημερομηνίας 22 Δεκεμβρίου 1950, η Γραμματεία της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Ε.Α. (μετονομασία σε Κόμμα Εργασίας Αλβανίας του Κομουνιστικού Κόμματος Αλβανίας), εξέταση τα κάτωθι προβλήματα που παρατέθηκαν απ’ τον Γραμματέα του Κόμματος και Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, σύντροφο Μεχμέτ Σέχου:

1) Το ζήτημα του καταστατικού του καθολικού κλήρου

2) Το ζήτημα της σέκτας των Χαλφετί (μουσουλμανική κοινότητα)

3) Η οικονομική υποστήριξη των θρησκευτικών κοινοτήτων από πλευράς του κράτους

4) Η υπόθεση των παρεμβάσεων του πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης (Σταμπόλ στο γνήσιο) στις εσωτερικές υποθέσεις της Ορθόδοξης Αλβανικής Εκκλησίας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Αφού ακροάστηκε την έκθεση του σύντροφου Μεχμέτ Σέχου περί όλων αυτών των υποθέσεων, η γραμματεία διαπιστώνει:

1.Το τρίτο σχέδιο – καταστατικού του καθολικού κλήρου έρχεται σε αντίθεση με το νόμο περί θρησκευτικών κοινοτήτων στο άρθρο του αρ. 13, όπου, σύμφωνα με την πρόταση του καθολικού κλήρου, οι ιεράρχες της καθολικής εκκλησίας (οι βικάριοι – υπεύθυνοι και μητροπολίτης) εκλέγονται απ’ την διάσκεψη του καθολικού κλήρου και παρατίθενται στον Πάπα για επιβεβαίωση και στη συνέχεια παρουσιάζονται στην κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Αλβανίας για έγκριση, ενώ κατά το νόμο για τις θρησκευτικές κοινότητες, οι ιεράρχες αυτοί, εφού εκλέγονται απ’ την διάσκεψη του καθολικού κλήρου παρουσιάζονται προς έγκριση στην κυβέρνηση και στη συνέχεια μπορεί να ζητήσουν, δια της κρατικής οδούς, την ευλογία του Πάπα. Τα υπόλοιπα άρθρα του σχεδίου-καταστατικού συνάδουν απολύτως με το νόμο περί θρησκευτικών κοινοτήτων. Για την επίλυση του ζητήματος του περιεχομένου του άρθρου αρ. 13 του σχεδίου – καταστατικού της καθολικής εκκλησίας, έχει ζητηθεί η άποψη, υπό τη μορφή συμβουλευτικής, από τους σοβιετικούς συντρόφους.

Απ’ την προεργασία των οργάνων του κόμματος και της σιγκουρίμι του κράτους, στις επαρχίες με καθολικό πληθυσμό, έχει προκληθεί μια διάσπαση στους κόλπους της ιεραρχίας του καθολικού κλήρου, πράγμα το οποίο για πρώτη φορά συμβαίνει: στην πρόσφατη διάσκεψη των καθολικών, όπου εξετάστηκε το τρίτο σχέδιο-καταστατικού τους, από τους 56 ιερείς, οι 26 έλαβαν θέση υπέρ των προτάσεων της κυβέρνησης.

2.Η σέκτα των χαλφετί το τελευταίο διάστημα οργάνωσε μια συγκέντρωση όπου εξέλεξε κι ένα προεδρείο και έχει αποφασίσει ώστε να ξεκόψει απ’ την μουσουλμανική κοινότητα και να συνδεθεί με την κοινότητα των μπεκτασί. Από πλευράς του Πρωθυπουργίας, όλη τούτη η δραστηριότητα θεωρήθηκε παράνομη και δεν εγκρίθηκε, διότι η συγκέντρωση αυτή δεν έγινε δια της δημοκρατικής οδούς και δεν εκπροσωπεί το σύνολο της σέκτας χαλφετί, οι πρωτεργάτες αυτής (Σεχ Αμπεντίν κλπ) την οργάνωσαν με σκοπούς καριέρας και ενδεχομένως στη υπόθεση αυτή έχει δάκτυλο ο εχθρός. Στη σέκτα χαλφετί έχει συστηθεί απ’ την Επιτροπή Θρησκευτικών κοινοτήτων ώστε, στην περίπτωση που επιθυμεί να εκλέξει την προεδρεία της και να λάβει ανάλογες αποφάσεις, θα πρέπει να ενεργήσει λαμβάνοντας την ευαρέσκεια όλων των πιστών της σέκτας.

3.Η Μουσουλμανική Κοινότητα, η Κοινότητα των Μπεκτασί και η Ορθόδοξη Κοινότητα, έχουν παρουσιάσει στην Πρωθυπουργία υπερβολικά αιτήματα για κονδύλια για το έτος 1951 καθώς και άλλα αιτήματα σχετικά με την οικονομική υποστήριξη τους. Τα αιτήματα αυτά εν μέρει είναι ορθά.

4.Το Πατριαρχείο του Σταμπόλ, στην υπηρεσία της αμερικανικής κατασκοπίας, έχει αποφασίσει ώστε να αποστείλει στην Αμερική τον Μάρκο Λίπε, ως Επίσκοπο της εκεί Αλβανικής Εκκλησίας. Ο σκοπός του Πατριαρχείου του Σταμπόλ είναι να διασπάσει την Αλβανική Εκκλησία στην Αμερική και να τη θέσει αυτή στην υπηρεσία της αμερικανικής κυβέρνησης και της κυβέρνησης της Αθήνας, ενάντια στα συμφέροντα της πατρίδας μας. Ο Φαν Νόλι, Επίσκοπο της Αλβανικής Εκκλησίας στην Αμερική, σχετικά με την υπόθεση αυτή, είναι τηρώντας ορθή θέση. Ο Φαν Νόλι που είχε ζητήσει εδώ και καιρό την οργανική σύνδεση της Αλβανικής Εκκλησίας της Αμερικής με την Ορθόδοξη Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Αλβανίας, έχει κάνει γνωστό στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας, ότι τώρα πλέον η σχέση αυτή θα ήταν μη θεμιτή διότι δήθεν θα εκμεταλλεύονταν απ’ τους εχθρούς ως ένα στοιχείο για να καταπολεμηθεί η Αλβανικής Εκκλησία της Αμερικής. Η Ιερά Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας έχει αποδεχτεί την απόφαση του Τρίτου Ορθόδοξου Συνεδρίου περί της αποδοχής του αιτήματος του Φαν Νόλι για να συνδεθεί με την Ορθόδοξη Εκκλησία μας, δύο μέρες προτού έρθει το τηλεγράφημα του Φαν Νόλι που θεωρεί τώρα πια την αίτηση αυτή ως μη θεμιτή.

Σχετικά με όλα τούτα, και αφού συζήτησε για κάθε ξεχωριστή υπόθεση, η Γραμματεία του Κ.Ε.Α., Αποφάσισε:

1 Για την επίλυση του ζητήματος του άρθρου 13 του τρίτου σχεδίου- καταστατικού της καθολικής εκκλησίας, να περιμένουμε την άποψη των σοβιετικών συντρόφων. Ωστόσο από πλευρά των οργάνων του κόμματος και της σιγκουρίμι του κράτους θα συνεχιστεί η δουλειά ώστε να εμβαθύνουν και εκμεταλλευτούν τις εσωτερικές αντιθέσεις του καθολικού κλήρου και να πειστούν οι μάζες των καθολικών όσο και οι κατώτεροι ιερωμένοι τους για το ορθό της κρατικής πολιτικής αναφορικά με την καθολική εκκλησία.

2 Θα συνεχιστεί η εργασία από πλευράς της Επιτροπής επί των θρησκευμάτων και απ’ τα όργανα της σιγκουρίμι ώστε στην επόμενη συνδιάσκεψη της σέκτας των χαλφετί να μετέχουν στοιχεία υπέρ της εξουσίας, ώστε στη συνδιάσκεψη αυτή να εκλεγούν ως μέλη του συμβουλίου και του προεδρείου στοιχεία με καθαρό παρελθόν και καλή στάση και να αποτύχουν τα επιχειρούμενα για απόσπαση της σέκτας των χαλφετί απ’ τη Μουσουλμανική Κοινότητα και τη σύνδεση τους με την Κοινότητα των Μπεκτασί, διότι κάτι τέτοιο θα μας έβλαπτε σημαντικά και δεν θα επωφελούνταν ουδείς άλλος πλην του εχθρού.

3 Τα αιτήματα των Κοινοτήτων μουσουλμάνων, μπεκτασί και ορθοδόξων να εξεταστούν απ’ το Υπουργικό Συμβούλιο και να εγκριθούν όσα κριθούν ορθά.

4 Μέσω της Επιτροπής επί των θρησκευμάτων να προσανατολιστεί η Ορθόδοξη Εκκλησία ώστε να διαμαρτυρηθεί για την παράνομη επέμβαση του πατριαρχείου του Σταμπόλ στις εσωτερικές υποθέσεις της Ορθοδόξου Αλβανικής Εκκλησίας στην Αμερική, η διαμαρτυρία αυτή να αποσταλεί σε όλα τα πατριαρχεία ανά τον κόσμο, στον Φαν Νόλι, να δημοσιευθεί στην εφημερίδα και μεταδοθεί στο ραδιόφωνο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία να προσανατολιστεί επίσης ώστε να αποστείλει στον Φαν Νόλι, την απόφαση της Ιεράς Συνόδου περί των οργανικών σχέσεων της Ορθοδόξου Αλβανικής Εκκλησίας στην Αμερική με την ορθόδοξη Εκκλησία μας και η εφαρμογή της απόφασης αυτής της Συνόδου να αφεθεί κατά την κρίση στο Φαν Νόλι. Ο τύπος και το ραδιόφωνο να ξεσκεπάσουν τις προσπάθειες του πατριαρχείου του Σταμπόλ και να στηρίξουν την τωρινή στάση του Φαν Νόλι αναφορικά με τούτο το θέμα.

Τίρανα, στις 22.12.1950
Ο Γενικός Γραμματέως του Κ.Ε.Α.
(Ενβέρ Χότζα)