Η πληθυσμιακή μηχανική του Ερντογάν – Από τι μας γλύτωσε η έφοδος στον Έβρο, Σταύρος Λυγερός

Μέχρι την οργανωμένη από το τουρκικό κράτος και ανακοινωμένη μαζική έφοδο μεταναστών στον Έβρο, η Ελλάδα διολίσθαινε σ' ένα υπαρξιακό εθνικό αδιέξοδο. Για την ακρίβεια, είχε αφεθεί να εγκλωβισθεί σε μία πληθυσμιακή μηχανική, η οποία αργά αλλά σταθερά διάβρωνε τα θεμέλια του εθνικού κράτους.

Η διόγκωση των μεταναστευτικών ροών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αφενός επιδείνωνε δραματικά τις ήδη πολύ δύσκολες συνθήκες στα εκεί κέντρα φιλοξενίας, αφετέρου πυροδοτούσε ολοένα και πιο έντονες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών που έβλεπαν την καθημερινότητά τους να ανατρέπεται και μάλιστα κατά τρόπο που με την πάροδο του χρόνου θα γινόταν μη αντιστρέψιμος..

Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για φαύλο κύκλο με προδιαγεγραμμένη κατάληξη. Φαύλος κύκλος για την ελληνική Πολιτεία, αφού πριν προλάβει να αποσυμφορήσει τα νησιά, οι νέες αφίξεις ανακύκλωναν τη συμφόρηση που υπάρχει στις εκεί δομές φιλοξενίας. Η κατάσταση αυτή, ωστόσο, δεν ήταν καθόλου φαύλος κύκλος για τον Ερντογάν. Αντιθέτως, ήταν ένα σχέδιο που αποδεδειγμένα έφερνε αποτελέσματα.

Ανοίγοντας τη στρόφιγγα επιτύγχανε "με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια": εκβίαζε την ΕΕ με σκοπό να αποσπάσει περισσότερα χρήματα και ταυτοχρόνως όχι μόνο καταπονούσε την Ελλάδα, αλλά και την υπέβαλε σε μία διαδικασία σταδιακής αλλά σταθερής αλλοίωσης της σύνθεση του πληθυσμού στην Ελλάδα για πρώτη φορά από το 1830 στην παλαιά Ελλάδα και από το 1923 στη βόρεια Ελλάδα. Τα γεγονότα, μάλιστα, έδειχναν ότι τα κατάφερνε μια χαρά μέχρι να χάσει το μέτρο και να διαπράξει το λάθος, οργανώνοντας την απόπειρα μαζικής εισβολής στον Έβρο.

Απέραντο hot spot

Ο Τούρκος πρόεδρος, άλλωστε, είχε και πριν τον Έβρο επανειλημμένως εκτοξεύσει απειλές, ομολογώντας ότι εργαλειοποιεί τους πρόσφυγες-μετανάστες. Μπορεί με την τουρκική επιχείρηση στον Έβρο να εκτέλεσε την ευρωτουρκική συμφωνία του 2016, αλλά και πριν την παραβίαζε συστηματικά, έστω κι αν εν μέρει πάλι τηρούσε κάποια προσχήματα. Προσχήματα που διευκόλυναν την ΕΕ να κάνει πως δεν βλέπει αυτό που συνέβαινε, αφού ο "λογαριασμός" πήγαινε στην Ελλάδα κι όχι στις Βρυξέλλες ή στο Βερολίνο.

Το δράμα ήταν ότι τα προσχήματα τα "αγόραζε" και το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Με λογική σχεδόν "υπηρέτη", και πάντως όχι άμεσα θιγόμενου εταίρου, ακολουθούσε τις άτυπες συστάσεις του ευρωιερατείου. Αυτό συνέβη επί κυβέρνησης Τσίπρα και επί κυβέρνησης Μητσοτάκη μέχρι τα επεισόδια στα νησιά και την έφοδο στον Έβρο. Αφού το πρόβλημα δεν έφθανε στους βορειοευρωπαίους και η Ελλάδα μετατρεπόταν σε απέραντο hot spot, η ΕΕ περιοριζόταν σε μία μίζερη διαχείριση, αποφεύγοντας να αναλάβει στρατηγικού χαρακτήρα δράσεις για να λύσει το πρόβλημα.

Όταν το 2017 ήταν ακόμα αντικαγκελάριος, ο σοσιαλδημοκράτης Γκάμπριελ είχε δηλώσει με δόση αυτοκριτικής: «Πήγαμε στον κ. Ερντογάν, επειδή εμείς οι ίδιοι στην ΕΕ ήμασταν ανίκανοι να κάνουμε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για πρόσφυγες». Το ευρωιερατείο φοβόταν (και συνεχίζει να φοβάται) ότι εάν αυτοί που φθάνουν από τα μικρασιατικά παράλια στα ελληνικά νησιά, μεταφερθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα, θα βρουν τρόπο να φθάσουν παράνομα στη βορειοδυτική Ευρώπη. Γι' αυτό και υιοθέτησε την αυθαίρετη ερμηνεία της ευρωτουρκικής συμφωνίας του 2016 ότι όσοι μετανάστες μεταφερθούν από τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα δεν θα μπορούν να επαναπροωθηθούν στην Τουρκία.

Η αδιέξοδη διαχείριση

Είναι αληθές ότι οι Βαλκάνιοι διακινητές έχουν πιάσει δουλειά. Κατά μικρές ομάδες μετανάστες που έχουν χρήματα να πληρώσουν εισέρχονται στη Βόρεια Μακεδονία και στη συνέχεια στη Σερβία. Παραλλήλως, έχει ανοίξει και ο δρόμος προς την Αλβανία. Από εκεί κατευθύνονται προς το Μαυροβούνιο, ή άλλοι προσπαθούν να φθάσουν στην Ιταλία μέσω θαλάσσης.

Όσο ο Ερντογάν έσπρωχνε μετανάστες στα νησιά και στον Έβρο σε μικρότερες ή μεγαλύτερες δόσεις, το θύμα (η Ελλάδα) περιοριζόταν σε μία αδιέξοδη διαχείριση. Κι αυτό, παρότι οι τοπικές κοινωνίες είχαν αρχίσει να αντιδρούν έντονα, δημιουργώντας στην κυβέρνηση Μητσοτάκη πολιτικό πρόβλημα. Ο εγκλωβισμός ολοένα και μεγαλύτερου αριθμού μεταναστών (και ολίγων προσφύγων) στην Ελλάδα προκαλούσε παρενέργειες σε μία κοινωνία, η οποία πιέζεται αφόρητα από οξύτατη πολυετή οικονομική κρίση.

Οι μετανάστες που επιδιώκουν να φθάσουν στη βορειοδυτική Ευρώπη γνωρίζουν βεβαίως πως ο βαλκανικός διάδρομος έχει προ πολλού κλείσει κι ότι κινδυνεύουν να εγκλωβισθούν στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, όμως, ζουν με την ελπίδα ότι εάν φθάσουν στην Ελλάδα θα βρεθούν πιο κοντά στον προορισμό τους. Αυτό, ωστόσο, δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνο του τη συνεχιζόμενη ιδιότυπη πολιορκία στον Έβρο.

Μέχρι τότε, όμως, είχαν κι άλλο κίνητρο να έλθουν στην Ελλάδα. Γνώριζαν ότι όσους υποβάλουν αίτηση για άσυλο, δηλαδή σχεδόν όλους, τους περιμένει μία στέγη, συχνά σε κακές συνθήκες, αλλά και ένα επίδομα μερικών εκατοντάδων ευρώ. Ο συνδυασμός της ελπίδας και του επιδόματος ήταν ένα κίνητρο για να κάνουν το άλμα, εξ ου και η διόγκωση των ροών όλο το τελευταίο διάστημα. Είναι αφελές να πιστεύει κάποιος ότι όσοι έφθαναν στα νησιά δεν γνώριζαν τις συνθήκες που επικρατούν στη Μόρια και αλλού. Παρ' όλα αυτά επιχειρούσαν το άλμα.

Η πληθυσμιακή μηχανική

Ο Ερντογάν επανειλημμένως χρησιμοποιεί ως επιχείρημα το γεγονός ότι η Τουρκία φιλοξενεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες. Προφανώς πρόκειται για ένα μεγάλο βάρος και για τα μέτρα της Τουρκίας. Στο σημείο αυτό, ωστόσο, εγείρεται ένα κρίσιμο ερώτημα: Αφού σηκώνει τέτοιο βάρος, γιατί η Άγκυρα κατάργησε τη βίζα για πολίτες μουσουλμανικών χωρών της Ασίας και της Αφρικής, οι οποίες είναι γνωστό ότι εξάγουν μετανάστες; Γιατί επιπροσθέτως καθιέρωσε απευθείας πτήσεις της Turkish Airlines με πολύ φθηνό εισιτήριο;

Στην πραγματικότητα, το καθεστώς Ερντογάν έλαβε μέτρα, τα οποία ισοδυναμούν με ένα έμμεσο κάλεσμα προς υποψήφιους οικονομικούς μετανάστες. Επειδή οι Τούρκοι δεν είναι βλάκες να μην καταλαβαίνουν τι κάνουν, προφανώς έχουν τον σκοπό τους. Κι αυτός ο σκοπός έχει να κάνει αφενός με τη διοχέτευση παράνομων μουσουλμάνων μεταναστών στην Ελλάδα, αφετέρου με τους τουρκικούς σχεδιασμούς για εποικισμό κουρδικών περιοχών.

Δεν είναι πλέον μυστικό ότι το καθεστώς Ερντογάν αξιοποιεί την παρουσία τόσο μεγάλου αριθμού σουνιτών μεταναστών για να αλλοιώσει την σύνθεση του πληθυσμού και στη νοτιοανατολική Τουρκία και στη βόρειο Συρία, που αμφότερες κατοικούνται από Κούρδους. Παραχωρούν τουρκική ιθαγένεια σε μεγάλο αριθμό επιλεγμένων σουνιτών και τους εγκαθιστούν στις κουρδικές περιοχές. Με άλλα λόγια, επιχειρούν, επίσης, με "πληθυσμιακή μηχανική" να μετατρέψουν το πρόβλημα σε ευκαιρία.

Slpress.gr