Από τις θορυβώδεις εκδηλώσεις ακραίων εθνικιστικών και πολλοίς παρακινούμενων οργανώσεων τα τελευταία χρόνια, δημιουργείται λάθος εντύπωση για τη στάση της αλβανικής κοινωνίας σε ότι αφορά στο ζήτημα των Πεσόντων Ελλήνων Στρατιωτικών στο ηρωικό Πόλεμο του 1940-41, την διαδικασία περισυλλογής των οστών τους και την συγκρότηση των Στρατιωτικών Κοιμητηρίων.
Ειδικά διεγείρουν οι ολιγάριθμες αυτές οργανώσεις την κοινωνία στην περιοχή γύρω απ’ την κοιλάδα της Κλεισούρας. Δεδομένου ότι έχουν πολύ μεγάλη και δυσανάλογη προβολή στα συστημικά ΜΜΕ της χώρας και διάχυση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επειδή κατά κανόνα οι ομάδες αυτές είναι επιθετικές, πνίγουν τα πραγματικά αισθήματα της κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που δεν έχει απλά ζωντανές ενθυμίσεις απ’ την παρουσία στα μέρη αυτά των δυνάμεων του Ελληνικού Στρατού που αντιτάσσονταν στο φασισμό. Υπάρχουν δεκάδες ιστορίες για τη δημιουργία σπουδαίων γνωριμιών με οικογένειες στην περιοχή που άντεξαν ακόμη και τα χρόνια της μεγάλης και απόλυτης απομόνωσης.
Και βέβαια οι σημερινοί κάτοικοι είναι φορείς του πόνου των μεγαλύτερων τους που δεν είναι πια στη ζωή για το γεγονός ότι πολλοί απ’ τους Έλληνες στρατιώτες έμειναν πρόχειρα κηδευμένοι στα δικά τους χωριά και μέρη. Το μαζικό άνοιγμα των συνόρων μετά το ’90 έφερε σαν συνέπεια την αθρόα κάθοδο στην Ελλάδα για δουλειά και καλύτερη ζωή δεκάδες χιλιάδες πολίτες της Αλβανίας. Αυτό πέραν των άλλων έφερε στο φως και τη διάσταση αυτή, ότι οι Πεσόντες, μέσα απ’ τη σιωπή τους ίσως, επί τόσες δεκαετίες συντήρησαν με μοναδικό τρόπο αυτή την ελπίδα της επικοινωνίας και πάλι των λαών.
Στα Στενά της Κλεισούρας και σε εντελώς τυχαία στάση σε απλό καφενείο χωριού της περιοχής, στελέχη της ειδικής επιτροπής πεδίου που διεκπεραιώνει τη συμφωνία των δύο κυβερνήσεων για τους πεσόντες, γνώρισαν κάτοικο της περιοχής που σε ανύποπτο χρόνο και με απλούς στίχους είχε αφιερώσει βιβλίο για τους Πεσόντες Έλληνες Στρατιωτικούς.
Είναι ίσως η καλύτερη και πλέον αποστομωτική απάντηση στους πληρωμένους φωνακλάδες των καναλιών ή των εθνικιστών του πεζοδρομίου.
Μπορεί να μην έχει λόγω έντεχνο και λογοτεχνία υψηλή. Έχει όμως λόγια ψυχής να πει ο Μιτάτ Τσάνι στα ποιήματα του τα οποία μάλιστα κυκλοφόρησε με δικά του έξοδα. Βιβλιαράκι λίγων σελίδων που όμως έχει όλες τις σελίδες αυτής της ηρωικής αλλά και πονεμένης ιστορίας.
Τα ποιήματα πρέπει να γράφτηκαν το 1997 και έχει σημασία πως ένας Αλβανός αναφέρονταν στους ήρωες που περίμεναν να τους βρουν οι δικοί τους και να τους εξασφαλίσουν έναν αξιοπρεπή τόπο ταφής και αναπαύσεως. Ήταν περίοδο που δεν γινόταν λόγος για το θέμα όσο σήμερα…
Μεταφέρει στην απλή ποίηση του τις ενθυμίσεις των γονέων του για τις ηρωικές μάχες που έγιναν στην Τρεμπεσίνα και τον Προφήτη Ηλία, στο Μεζγκοράνι και το Μπαλαμπάνι. Τον πόνο τόσων οικογενειών στην Ελλάδα που επί πενήντα χρόνια ήξεραν γενικά ότι τα παιδιά τους έπεσαν κάπου στα βουνά της αλβανικής επικράτειας. Αναφέρει την υποχρέωση των πολιτισμένων κοινωνιών να φροντίζουν τους νεκρούς τους. Γράφει την ανθρώπινη διάσταση των σχέσεων που δημιουργήθηκαν έστω στην ολιγόμηνη παραμονή στα μέρη αυτά του Ελληνικού Στρατού. Γράφει τον πόνο που προκαλεί ο πόλεμος κάνοντας έτσι τη δική του απλή και ταπεινή έκκληση για την ειρήνη που ποθούν οι λαοί.
Έχει βέβαια και στίχους ευγνωμοσύνης για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό που είχε ήδη ανοίξει τις πόρτες σε χιλιάδες αλβανούς πολίτες.
Μας θυμίζει ο λαϊκός αυτός στιχουργός και έναν καλό φίλο, τον τότε Γενικό Πρόξενο της Ελλάδας στο Αργυρόκαστρο, Νίκο Κανέλο, που φαίνεται να είχε γνωρίσει και τον είχε συγκινήσει με το ενδιαφέρον του για τους πεσόντες και τις ανθρώπινες ιστορίες που διασώζονταν γι αυτούς στην περιοχή…
