Ο θεσμός των θερινών σχολείων ΑΕΙ και οι γέφυρες με διεθνή πανεπιστήμια

Η Σαρλότ Σμιθ ήταν μαθήτρια του δημοτικού, όταν διαβάζοντας τις ιστορίες του Πέρσι Τζάκσον –του νεαρού αγοριού-ήρωα της ομώνυμης, διάσημης σειράς μυθιστορημάτων του Αμερικανού συγγραφέα Ρικ Ράιορνταν– άκουσε για πρώτη φορά για την Ελλάδα. «Από τότε ονειρευόμουν να ταξιδέψω στη χώρα σας», λέει σήμερα στην «Κ» η 20χρονη φοιτήτρια του Boston University. Βρέθηκε στη χώρα μας μετέχοντας στο θερινό σχολείο, που οργάνωσε για φοιτητές –ανεξαρτήτως επιστημονικού αντικειμένου– το πανεπιστήμιό της μαζί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα τον ελληνικό πολιτισμό. Από την πλευρά τους, 15 συνομήλικοι της Σαρλότ, φοιτητές από το ιρακινό Κουρδιστάν, θα έλθουν στα μέσα Ιουλίου στη Θεσσαλονίκη για ένα θερινό σχολείο, το οποίο οργανώνεται από τους υπεύθυνους του αγγλόφωνου προγράμματος της Ιατρικής ΑΠΘ σε συνεργασία με το University of Kurdistan Hewer (UKH). Οι φοιτητές των θερινών σχολείων αποτελούν «πρεσβευτές» της Ελλάδας και των πανεπιστημίων της στον κόσμο, ενώ οι δράσεις αυτές αποτελούν προπομπό ευρύτερων συνεργασιών ανάμεσα σε ελληνικά και ξένα ΑΕΙ.

«Αν και στο φαντασιακό των περισσότερων λαών της υφηλίου η Ελλάδα είναι άμεσα συνυφασμένη με την εκπαίδευση, κυρίως λόγω του κλασικού πολιτισμού της, η χώρα μας αποτελεί περισσότερο τουριστικό παρά ακαδημαϊκό προορισμό. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, το γεγονός ότι οι Ελληνες δεν εκμεταλλεύονταν τα ποιοτικά τους πανεπιστήμια, την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και τις φυσικές ομορφιές της χώρας για να προσελκύσουν διεθνείς φοιτητές, προκαλούσε απορία. Το τοπίο φαίνεται να αλλάζει, σταδιακά, χάρη στις πρωτοβουλίες της Πολιτείας και στη θετική βούληση των ελληνικών πανεπιστημίων. Η χώρα προσπαθεί να επανασυστηθεί στον κόσμο και μέσω των πανεπιστημίων της ως εκπαιδευτικός προορισμός», αναφέρει στην «Κ» ο Χρήστος Μιχαλακέλης, καθηγητής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και επιστημονικά υπεύθυνος της δράσης Study in Greece (SiG), επίσημου φορέα για την εξωστρέφεια και τη διεθνοποίηση των ελληνικών ΑΕΙ.

Τα προγράμματα

Το στοίχημα της προώθησης της χώρας ως εκπαιδευτικού προορισμού μέσω της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Ειδικότερα, ξεκινώντας από τα μέσα Ιουνίου, αλλά με κορύφωση τον Ιούλιο, τα ελληνικά ΑΕΙ οργανώνουν θερινά σχολεία για ξένους φοιτητές. Συνήθως στο κάθε ένα από αυτά μετέχουν περί τα 15-20 άτομα και έχουν πολλαπλά οφέλη για τα ιδρύματα σε ακαδημαϊκό επίπεδο, καθώς τα όποια δίδακτρα καλύπτουν τα λειτουργικά έξοδα. Η διοργάνωση ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων, όπως study abroad programs –προγράμματα μικρής διαρκείας στο εξωτερικό– και τα θερινά σχολεία, ευνοώντας την ώσμωση μεταξύ του διεθνούς και του ελληνικού ακαδημαϊκού κόσμου συμβάλλουν αποφασιστικά στην ενίσχυση της εξωστρέφειας της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης. «Τα προγράμματα μικρής διαρκείας συνιστούν την πιο αποτελεσματική γέφυρα μεταξύ του ελληνικού και του διεθνούς ακαδημαϊκού κόσμου. Είναι ένας έξυπνος τρόπος ανάδειξης των ελληνικών ιδρυμάτων μέσω της παράλληλης προβολής του υλικού και άυλου πολιτισμού της χώρας μας. Ποιος φοιτητής δεν θα ήθελε να επισκεφθεί την Ελλάδα, ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, συνδυάζοντας σπουδές και τουρισμό; Στη Study in Greece έχουμε ήδη προγραμματίσει την υλοποίηση προγραμμάτων σε συνεργασία με Ελληνες ακαδημαϊκούς από πανεπιστήμια παγκοσμίου κύρους. Είναι άνθρωποι που, έχοντας γνώση του study abroad, αντιλήφθηκαν τη σημαντικότητα των προσπαθειών μας. Οι καταξιωμένοι συνάδελφοι μας προσφέρουν την ευκαιρία να δημιουργήσουμε ακαδημαϊκές σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και υπερδυνάμεων του παγκόσμιου ακαδημαϊκού γίγνεσθαι, όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, σε επιστημονικά αντικείμενα αρρήκτως συνδεδεμένα με τη χώρα μας», τονίζει στην «Κ» ο υπεύθυνος ακαδημαϊκών θεμάτων της SiG, Θοδωρής Παπαϊωάννου.

Αναφερόμενη στους λόγους που την οδήγησαν στην ιδέα του θερινού σχολείου Voyage into Greek Civilization Summer Program, η Senior Lecturer στο Boston University, Κέλλυ Πολυχρονίου, εκφράζει την αισιοδοξία της για τις προοπτικές που ανοίγονται από τη διεθνοποίηση της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Ως απόφοιτος του ΕΚΠΑ πάντα φλέρταρα με την ιδέα μιας τέτοιας συνεργασίας, ωστόσο μέχρι πριν από μερικά χρόνια οι συνθήκες δεν ήταν ώριμες. Νομίζω πως το πρόγραμμα που συνδιαμορφώσαμε με την ομάδα της Φιλοσοφικής Αθηνών και του Study in Greece αντανακλά την αίγλη της χώρας μας και του πολιτισμού της και μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας μελλοντικής ευρύτερης συνεργασίας μεταξύ των δύο πανεπιστημίων. Εκείνο, όμως, που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η διάθεση της Πολιτείας και του ακαδημαϊκού κόσμου η Ελλάδα να καταλάβει τη θέση που της αξίζει στο διεθνές ακαδημαϊκό οικοσύστημα μέσω της εξωστρέφειας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ υπάρχει εύφορο έδαφος για ακαδημαϊκές συνεργασίες, πιστεύω πως το στοίχημα της διεθνοποίησης των ελληνικών πανεπιστημίων θα πετύχει», λέει.

Μια μικρή «επανάσταση»

Με την ίδια στόχευση, ο Δημήτρης Γιαννουλόπουλος, καθηγητής και διευθύνων του τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Goldsmiths του Λονδίνου, που οργανώνει θερινό σχολείο στην Ελλάδα με το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Χαροκόπειο και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας τονίζει: «Εδώ και δεκαετίες, κατά χιλιάδες οι Ελληνες φοιτητές κάθε χρόνο αναζητούσαν και συνεχίζουν να αναζητούν νέους επιστημονικούς προορισμούς στο εξωτερικό. Αντίστοιχες ροές, ωστόσο, από το εξωτερικό προς τις λαμπρές σχολές της Ελλάδας ανήκαν στη σφαίρα της φαντασίας. Από αυτή την οπτική γωνία μπορούμε να μιλήσουμε για μια μικρή “επανάσταση”, η οποία συντελείται αυτή τη στιγμή στο ελληνικό πανεπιστήμιο, χάρη στην αγαστή συνεργασία μεταξύ της Πολιτείας και φορέων για τη διεθνοποίηση. Στο πρόγραμμα θα συμμετάσχουν εξέχοντες συνάδελφοι, Βρετανοί και Ελληνες, από διάφορα επιστημονικά πεδία: Νομική, Πολιτικές Επιστήμες, Τεχνολογία, Πολιτισμική Γεωγραφία, κ.ά. Ενας τέτοιος ακαδημαϊκός, διαπολιτισμικός δίαυλος εξασφαλίζει εκ των πραγμάτων μια πολυπρισματική προσέγγιση των σύγχρονων εξελίξεων σε κρίσιμα ζητήματα, όπως το μεταναστευτικό, η προσφυγική κρίση, ο λαϊκισμός, το Brexit, το σύγχρονο κράτος δικαίου, η φιλελεύθερη δημοκρατία και η Ευρωπαϊκή Ενωση. Βεβαίως, το εγχείρημα αποτελεί θεμέλιο στο οποίο ευελπιστούμε να στηρίξουμε στο προσεχές μέλλον τη δημιουργία ακόμη πιο αναλυτικών διεθνών προγραμμάτων σε επίπεδο προπτυχιακών, μεταπτυχιακών αλλά και διδακτορικών σπουδών».

Εκδρομές, φιλοσοφία και παντοτινοί δεσμοί με τη χώρα

«Πάντα ήθελα να επισκεφθώ την Ελλάδα, επειδή με ενδιέφεραν τόσο η Ιστορία όσο και ο πολιτισμός της χώρας σας. Οταν είδα πως είχα τη δυνατότητα να επιλέξω τα Νέα Ελληνικά κατά τη διάρκεια των εγγραφών στα διάφορα μαθήματα στο Boston University, χάρηκα ιδιαίτερα και επέλεξα αυτό το μάθημα χωρίς δεύτερη σκέψη. Η καθηγήτριά μου, Κέλλυ Πολυχρονίου, έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο, αυξάνοντας το ενδιαφέρον μου για τις Κλασικές και τις Ελληνικές Σπουδές. Οταν, λοιπόν, οι υπεύθυνοι του Study in Greece μάς παρουσίασαν το θερινό σχολείο, θεώρησα ότι ήταν η ιδανική ευκαιρία να επισκεφθώ την Ελλάδα και να ανακαλύψω τον πολιτισμό της. Πέραν των φανταστικών εκδρομών και της δυνατότητας να διδαχθώ Φιλοσοφία εκεί όπου γεννήθηκε, το συγκεκριμένο πρόγραμμα μου προσφέρει μια από τις πιο διασκεδαστικές εμπειρίες της ζωής μου», λέει στην «Κ» η 19χρονη Μέρι Χόπερ από το Τενεσί, φοιτήτρια του Boston University. Βρέθηκε στην Ελλάδα για το θερινό σχολείο με τίτλο «Voyage into Greek Civilization» («Ταξίδι στον ελληνικό πολιτισμό» όπως είναι ο ελληνικός τίτλος), που οργανώθηκε από το αγγλόφωνο πρόγραμμα «BA Program in the Archaeology, History, and Literature of Ancient Greece» (BAAG) της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, σε συνεργασία με το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Boston University (USA). «Η Ελλάδα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του δυτικού πολιτισμού. Είναι ένας τόπος περιβαλλόμενος από Ιστορία, σε αγκαλιάζει και σου προσφέρει πολύτιμες εμπειρίες ζωής. Οι σπουδές στη χώρα σας συνεπάγονται την αφομοίωση της ουσίας μιας κουλτούρας τόσο ξένης και τόσο οικείας συνάμα. Ειλικρινά νιώθω ότι εδώ μπορώ να επικοινωνώ με τους άλλους με έναν τρόπο τόσο βαθύ και ουσιαστικό που χαρακτηρίζεται από αμεσότητα και γενναιοδωρία. Επίσης, κάνω μαθήματα Φιλοσοφίας στη γενέτειρά της», προσθέτει στην «Κ» η 21χρονη Τζάνετ Σμιθ από το Μαϊάμι. «Ως πολίτης του κόσμου, θεωρώ σημαντικό προνόμιο και καθήκον μου την κατανόηση άλλων πολιτισμών και λαών. Η Ελλάδα συγκεκριμένα με συναρπάζει λόγω του συνδυασμού που επιτυγχάνει μεταξύ του αρχαίου και του μοντέρνου», λέει η 20χρονη Σαρλότ Σμιθ από τη Φιλαδέλφεια, επίσης φοιτήτρια του Boston University, που παρακολούθησε το θερινό σχολείο. Το πρόγραμμα περιελάμβανε πανεπιστημιακά μαθήματα, ξεναγήσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, καθώς επίσης και εξορμήσεις σε κοντινούς στην Αθήνα προορισμούς που συνδύαζαν πολιτιστική κληρονομιά και φυσική ομορφιά, όπως οι Δελφοί, το Ναύπλιο, η Επίδαυρος, το Σούνιο και η Υδρα.

Δυνατότητες επιλογής

Οι φοιτητές από τις ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ ενός μαθήματος Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού κι ενός μαθήματος Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας.

«Το BAAG, το πρώτο αγγλόφωνο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών που ιδρύθηκε σε ελληνικό πανεπιστήμιο –και συγκεκριμένα στη Φιλοσοφική Αθηνών– αξιοποιεί τις ποικίλες δυνατότητες που προσφέρονται για τη διεθνοποίηση των ελληνικών σπουδών μέσω των ξενόγλωσσων προγραμμάτων. Τώρα προχωρεί σε ένα επόμενο βήμα με τη δημιουργία θερινών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, στην προκειμένη περίπτωση σε συνεργασία με το Boston University και τη δράση Study in Greece», επισημαίνει, μιλώντας στην «Κ» η Ελένη Καραμαλέγκου, ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος «BA Program in the Archaeology, History, and Literature of Ancient Greece». Και τονίζει: «Ολες αυτές οι κινήσεις εξωστρέφειας βοηθούν τις διεθνείς εκπαιδευτικές συνεργασίες, τις ζωντανές συναντήσεις διαφορετικών πολιτισμών και τις αλληλεπιδράσεις τους, την ενίσχυση των πνευματικών δεσμών μεταξύ των λαών. Νέοι άνθρωποι με όρεξη για καινούργιες αναζητήσεις και γνώση, ζουν τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και νιώθουν έτσι καλύτερα το νόημα και τη σημασία της Αρχαίας Ελλάδας που τόσο θαυμάζουν. Με αυτό τον τρόπο η επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό δεν περιορίζεται στα βιβλία, στο μάθημα ή το Διαδίκτυο, αλλά γίνεται ζωντανή πραγματικότητα, χαρά της ζωής, αξέχαστη εμπειρία».

«Διδάχθηκα φιλοσοφία και πολιτισμό στον τόπο από όπου αναδύθηκε ο δυτικός πολιτισμός, έκανα νέες φιλίες με άτομα με κοινά ενδιαφέροντα με μένα, επισκέφθηκα ορισμένα από τα πιο ιστορικά μνημεία της υφηλίου, τα οποία γνώριζα μόνο μέσα από τα βιβλία», λέει στην «Κ» ο 21χρονος Σαμ Αλμοντ από την Τζόρτζια, που επέλεξε να αναρτήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια φωτογραφία του στον ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο. «Για όλους αυτούς τους λόγους το συγκεκριμένο πρόγραμμα συνιστά για μένα εμπειρία ζωής, δικαιώνοντας την επιλογή μου. Η φιλοξενία και η θέρμη που ένιωσα από τις πρώτες κιόλας μέρες της διαμονής μου στην Ελλάδα, εμβάθυναν την κατανόησή μου για τον ελληνικό πολιτισμό και με συνέδεσαν με τη χώρα για πάντα. Το πρόγραμμα ήταν μία εμπειρία που θα μου αλλάξει τη ζωή και τον τρόπο σκέψης», συμπληρώνει ο Σαμ.

Συντονισμός και προώθηση συνεργασιών

Μέχρι τώρα το ελληνικό υπουργείο Παιδείας έχει ρίξει γέφυρες για συνεργασίες με ΑΕΙ σε ΗΠΑ, Βρετανία, Κίνα. Από την άλλη, ο ρόλος των ελληνικών αρχών καταδεικνύεται από το γεγονός ότι φέτος οργανώνονται δύο θερινά σχολεία από ελληνικά ΑΕΙ σε συνεργασία με ΑΕΙ από το ιρακινό Κουρδιστάν. Οπως λέει ο κ. Μιχαλακέλης, το πρώτο οργανώνεται στο ΑΠΘ σε συνεργασία με το University of Kurdistan Hewer (UKH) και το δεύτερο, με τίτλο «Ancient Cities, Empires and the Modern World» από το ΕΚΠΑ σε συνεργασία με American University of Iraq –Sulaimani (AUIS)– Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Σουλεϊμανίας. «Στην προσπάθεια είναι σημαντική η συνεργασία με τα ελληνικά ΑΕΙ, η υποστήριξη του υπουργείου Παιδείας, με το σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο και τα χρηματοδοτικά εργαλεία, καθώς και του υπ. Εξωτερικών και των ελληνικών διπλωματικών αρχών στο εξωτερικό. Οι πρέσβεις και οι πρόξενοί μας δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό για την προβολή της Ελλάδας, ενώ τον κινητήριο άξονα αποτελούν οι Ελληνες ακαδημαϊκοί ξένων ΑΕΙ. Σύντομα τα αποτελέσματα θα αυξηθούν εκθετικά», τονίζει ο κ. Μιχαλακέλης.

kathimerini.gr